Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Nedir?
Anayasa mahkemesine bireysel başvuru hakkı, kişinin Türk yargı sistemi içerinde başvurabileceği son yargı noktasıdır. Türk yargı sistemine 12 Eylül 2010 referandumla katılan Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru bir temyiz yolu değildir. İstisnai bir hak arama yoludur.
Ancak kişi istediği her nedene dayanarak Anayasa Mahkemesine başvuramaz. Kişinin, devlet veya devletin organları tarafından eylem, işlem ve ihmal ile temel hak ve özgürlüklerinin ihlali ve bu ihlal sonucunda mağduriyetinin oluşması gerekmektedir. İhlal ile oluşmuş bu mağduriyetten sonra kişi Anayasa Mahkemesine başvurabilmek için iç hukuktaki tüm yargı yollarını tüketmelidir.
Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuruda Korunan Temel Hak ve Özgürlükler
Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda, başvurunun konusunu oluşturacak temel hak ve özgürlük ihlalindeki, temel hak ve özgürlükler anayasamızca da güvence altına alınmış, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamında yer alan temel hak ve özgürlüklerden olmalıdır. Bu temel hak ve özgürlüklere örnek olarak sayacak olursak;
Yaşam hakkı,
Adil yargılanma hakkı,
İşkence ve kötü muamele yasağı,
Hak arama hürriyeti,
Özel hayata, aile hayatına, konut ve haberleşmeye saygı vb. temel hak ve özgürlükler sayılabilir.
Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunabilmek için kanunun aradığı mutlak üç şart bulunmaktadır. Bu şartlar;
İç hukuktaki kanun yollarının tüketilmesi, yani hak aramada istisnai yol olan AYM bireysel başvuru hakkını kullanabilmek için zorunlu olan temyiz veya istinaf kanun yollarını tüketmek gerekmektedir.
Kişin sahip olduğu güncel ve kişisel bir hakkın devlet veya devlet organlarınca doğrudan ihlal edilmiş olması gerekmektedir.
İhlal edilen hakkın temel anayasal öneme sahip olması gerekmektedir.
Kimler Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuruda Bulunabilir?
Anayasada temel hak ve özgürlükleri güvence altına alınmış olan tüm gerçek ve tüzel kişiler AYM’ne bireysel başvuruda bulunabilir.
Türk vatandaşı olmayan kimseler de başvurabileceği gibi bu kimseler ancak Türk vatandaşlarının sahip olduğu “seçme ve seçilme” hakkı gibi hakların ihlalinde AYM’ne başvuramaz.
Dernek, vakıf niteliğine sahip tüzel kişilikler “örgütlenme hakkı” ve “hak arama hakkı” gibi tüzel kişiliklere tanınmış anayasal hakların ihlalinde AYM’ne bireysel başvuru hakkını kullanabilir.
Özel hukuk tüzel kişilerinden olan ekonomik işleve sahip olan şirket tüzel kişileri de devlet tarafından alınan vergiden doğan uyuşmazlıklarda AYM’ne mülkiyet hakkının ihlal edildiği gerekçesi ile başvurabilmektedir.
AYM’ne bireysel başvuruda önce işe bireysel başvuru formu doldurularak başvurulmalıdır. Bu başvuru formu Anayasa Mahkemesinin web adresinde yer almaktadır. Başvurucu bu formu eksiksiz ve okunaklı bir şekilde doldurduktan sonra altına imza atmalıdır. Ayrıca formda eklenmesi gereken belgeler de belirtilmiştir. Bu belirtilen belgeler ile başvurucu başvuru formunu eksiksiz hazırlamalıdır. Başvurucunun kanuni temsilcisi yahut avukatı varsa başvuru formu bu kişilerce de imzalanmalıdır. Önemle belirtmek gerekir ki avukat ile başvuru gerçekleştiren başvurucu avukatın vekaletnamesini de dosyaya eklemelidir.
AYM’ne bireysel başvuru yapacak kişiler bu hazırladıkları başvuru dosyası ile bizzat Anayasa Mahkemesine giderek ya da diğer mahkemeler aracılığıyla başvurularını gerçekleştirebilirler.
Yurt dışında yaşayıp AYM’ne bireysel başvuru da bulunmak isteyenler bu isteklerini Türkiye Cumhuriyetinin konsoloslukları vasıtasıyla gerçekleştirebileceklerdir.
AYM’ne bireysel başvuru hakkı elektronik iletişim yollarından herhangi birisi ile mümkün olamamaktadır.
AYM’ne bireysel başvuruda bulunmak isteyenler, 30 günlük süre içinde başvuruda bulunmalıdırlar. Bu 30 günlü süre iç hukuk yollarında ki son nokta olan idari veya yargısal yol olabilir. Mesela yargıtaydaki dosyanız hakkında hüküm verilmesinden ve bu hükmün size tebliğinden itibaren 30 günlük süre başlayacaktır. Yani iç hukukta tükettiğiniz son kanun yolunun kararının size tebliğinden 30 gün sonra AYM’ne başvuru hakkını sona erecektir.
Bu 30 günlük sürenin sona ermesinden sonra yapılacak başvurular mahkeme tarafından reddedilecektir.
Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuruda Avukat Zorunlu Mudur?
Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunmak isteyenler için illaki avukatla beraber hareket etme zorunluluğu getirilmemiştir. İsteyenler avukatsız da bireysel başvuruda bulunabilirler. Ancak tüm hukuk yollarının tüketilmesinden sonra elde kalan tek hakkın kullanımında avukatsız hareket etmek kişinin bu hakkını da ziyan etmesi anlamına gelebileceğinden mağdurların anayasa mahkemesine başvuru sürecinin en başından itibaren bu süreci tecrübeli bir avukatla beraber yönetmelerini Proaktif Avukatlık ve Hukuk Danışmanlık olarak tavsiye etmekteyiz.
Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuruda Ücret Ödenir Mi?
Bu başvuruda başvurucu bir miktar harç ödemektedir. Bu harç miktarı her sene için yayınlanan yargı harçları bülteninde yer alır. 2016 senesi için Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru ücreti 239.50 TL’dir.
