İş Kazası Nedir?
İş kazasının tanımını 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu 3. maddesindeki tanımlar kısmında yapılmıştır. Bu kanunumuzun ilgili maddesindeki tanım “İşyerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen ‘engelli hâle getiren’ olay” olarak verilmiştir. Bu tanım üzerinden gerçekleşen kazanın iş kazası olarak tanımlanabilmesi için bir kaç şart aranmıştır. Bunlar;
- Kaza niteliği taşıyabilecek olay olmalıdır.
- İş kazasının, işyerinde veya işin yürütümü nedeniyle olması gerekmektedir.
- İş kazasının, ölüme neden olması veya kaza mağdurunun vücut bütünlüğüne zarar vermesi gerekmektedir.
- İş kazasına maruz kalanın sigortalı (işçi) olması gerekmektedir.
- İş kazasıyla netice arasında sebep bağlılığı bulunmalıdır. Ancak 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu madde 13 a bendine göre sigortalının işyerinde bulunduğu esnada meydana gelen bir olayın yapılan işle ilgili olup olmadığına bakılmaksızın yani neden sonuç bağı aranmaksızın bu olay iş kazası sayılır.
İş Kazasından Sonra İşverenin Yapması Gerekenler
İş kazasının gerçekleşmesiyle birlikte işveren ilk etapta;
- Sigortalının iş kazasına maruz kalması durumunda, işverenin derhal bölgedeki yetkili kolluk kuvvetlerine iş kazasını bildirmeleri lazım gelir.
- Kazadan sonra en geç 3 gün içinde sosyal güvenlik il merkezlerine veya sosyal güvenlik müdürlüklerine(Kurum) iş kazasının bildirilmesi gerekmektedir. Eğer ki bu iş kazası işverenin kontrolü dışındaki yerlerde gerçekleşirse işverenin bu kazayı öğrendiği andan itibaren yine 3 gün içinde kuruma bildirmesi gerekmektedir.
Bu 3 günlük süre şartına uyulmaz ise bildirim yapılıncaya kadar geçecek sürenin geçici iş görmemezlik ücreti işverenden tahsil edilir. İşveren bu iş kazası bildirgesini e-sigorta’yı kullanarak veya doğrudan ya da posta yoluyla ile iletmek zorunluluğu altındadır.
İş Kazasının Soruşturulması
İş kazası olayı olarak kuruma bildirim formu doldurularak bildirilen olayın iş kazası sayılıp sayılmayacağı hakkında karar, kurumca yetkilendirilen denetim memurları tarafından veya Bakanlık İş Müfettişleri aracılığıyla soruşturma yapılabilir.
Bu soruşturmanın sayesinde bildirilen olayda;
- Olayın iş kazası sayılıp sayılamayacağı,
- İş verenin sorumluluğu için kaçınılmazlık ilkesinin uygulanıp uygulanamayacağı,
- Olayın meydana gelmesinde sigortalının kastı veya ağır kusurunun olup olmaması,
- Olayın meydana gelmesinde işverenin kastı veya ağır kusuru ya da iş güvenliği mevzuatına aykırı harekette bulunup bulunmadığı,
- Olayla ilgili üçüncü kişinin kusurunun var olup olmaması,
incelenir. Olayın iş kazası sayılmasına karar verildiği takdirde taraflar için birtakım hukuki sonuçlar doğmuş olacaktır.
İş Kazası Sonrası Yapılması Gereken İşlemler
- İlgili sigortalıya derhal gereken sağlık yardımlarının yapılması.
- İş kazası tutanağının tutulması ve şahitlerin ifadelerinin eklenmesi. (Bildirim formu olarak da geçen bu tutanak iş kazasının soruşturması aşamasında önem taşıyacaktır.)
- Kazanın meydana geldikten sonra kazanın derhal yetkili kolluk kuvvetlerine (jandarma, polis vb.) haber edilmesi gerekir.
- Kaza ilgili sosyal güvenlik kurumlarına takip eden 3 gün içinde bildirim formu ile haber edilmelidir.
- Kaza ile ilgili bir dosya hazırlanmalıdır. İlgili evraklar bu dosyada korunur. Bu evraklar; işçinin işe giriş bildirgesi, işe girişteki sağlık raporu, kazadan önceki 4 aya ait ücret hesap pusulaları, işçi çizelgesi, eğitim belgesi, diğer sertifikalar ve kişisel koruyucuları teslim belgeleridir. Dosyadaki evraklarda eksiklik olmaması ehemmiyet taşır.
Herhangi bir iş kazasının vücut bulması halinde, soruşturma neticesinde işveren için, hem iş hukuku mevzuatından kaynaklanan yaptırımlar hem de Türk Ceza Kanunundan doğan cezai yaptırımlar söz konusu olabilecektir. Bundan dolayıdır ki hem işverenin hem işçinin iş kazası neticesinde ortaya çıkabilecek bir ihtilafta maddi, manevi hak ve menfaat kaybına uğramamaları adına süreci yönetebilecek ya da akıl danışabilecekleri iş ve sosyal güvenlik hukuku alanında yetkinleşmiş hukuk bürolarına akıl danışmaları gerekmektedir.
