Kıdem Tazminatı Alabilme Şartları

Kıdem Tazminatı Alabilme Şartları

İşçi ile işveren arasındaki uyuşmazlıkların başlıcalarından olan işçi alacağı davalarının temel taşlarını kıdem, ihbar tazminatları ve ücret alacakları oluşturmaktadır. Miktar olarak daha fazla tutan kıdem tazminatlarının doğru hesaplanması ve işçiye işveren tarafından ödenmesi noktasında bazı sıkıntılar doğmakta olup, bu sıkıntıları önlemek ve dava sürecine eşlik ederek sıkıntıyı gidermek adına Proaktif Hukuk ve Danışmanlık Bürosu olarak hukuki hizmete hazırız. Sitemize üye olarak sormak istediğiniz sorularınızı iş hukuku alanında uzman avukatlarımıza yönlendirebilirsiniz.

 

Kıdem Tazminatı Nedir?

 

İş Kanunumuzun ilgili maddesi uyarınca çalışanlar işverenlerinden kıdem tazminatı denen toplu para alırlar. Bu tazminatın alınmasına işten ayrılma sonucunda hak kazanılır. Kıdem tazminatı alacak olan işçinin, iş yerinde en az 1 yıl çalışmış olması gerekmektedir. Bu tazminat hesaplanırken işçinin işyerinde geçirdiği her sene için bir brüt ücret tutarında ücret hesap edilerek bu tazminat oluşturulur.

 

Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır?

İşçinin almaya hak kazandığı kıdem tazminatının miktarı hesaplanırken işçinin çalıştığı her tam yıl için işçinin 30 günlük brüt ücreti dikkate alınır. Ancak kıdem tazminatı sırf brüt ücret üzerinden hesaplanılmaz. Kıdem tazminatı işçinin işvereneninden düzenli olarak sağladığı tüm menfaatleri kapsayacak şekilde hesaplanır. Yani önemli olan tazminatın hesaplanmasına etki edecek ödemelerin arızi olmasıdır. Hangi ödemeleri bu hesaplamaya dahil olabilir:

  • Yol parası,

  • Yemek parası,

  • İkramiye ödemeleri (düzenli olma şartıyla) vb.

 

Kıdem Tazminatında Tavan Ücret Uygulaması

 

Kıdem tazminatı hesaplamasında, işçinin çalıştığı her sene için 30 günlük brüt ücret artı düzenli olarak aldığı paralar hesaba katılır demiştik. Ancak İş kanunu işçinin aldığı ücrete bir tavan sınırlaması getirmiştir. Yani aylık ücreti 10 bin lira olan işçi  bu 10 bin lira üzerinden kıdem tazminatı talep edemeyecektir. Kanunun getirdiği tavan sınırdan bu kıdem tazminatı talep edilebilecektir. Bu rakam 2016 için 4.092 liradır.

 

Kıdem Tazminatı Ödemesinde Hangi Kesintiler Yapılır?

 

 Kıdem tazminatı hesaplanırken vergi kesintileri yapılmaktadır. İşçilerin bu kesintileri bilmesi ve takip etmesi kendi menfaatlerini uygun düşer. Kıdem tazminatından yapılacak kesintiler:

  • Kıdem tazminatı hesaplamasında, kıdem tazminatından sadece damga vergisi kesilmektedir. Bu vergi 2015 yılı için binde 7.59’dur. Bu vergi ödeme esnasında kesilir.

 

Kimler Kıdem Tazminatı Alabilir?

 

1475 sayılı İş Kanunu 14. maddesinde kıdem tazminatının belirli haldekilerin alabileceğini söylemiştir. Kanuna göre bu haller;

  • İş sözleşmesinin işveren tarafından haklı bir nedene dayanmaksızın fesih etmesi,

  • İşçinin haklı bir nedene dayanarak işi bırakması,

  • Erkek çalışanların askerlik nedeniyle işin bırakılması,

  • İşçinin emekli olma maksadı taşıyarak işi bırakması,

  • Emekli olacak işçinin, emeklilik için tüm şartları sağlamasına rağmen yaşının gelmemesi durumunda emeklilik yaşını evde beklemek amacıyla işini bırakması,

  • Kadın çalışanın evlendikten sonrasını takip eden 1 yıl içerisinde işi bırakması,

  • İşçinin ölmesidir.

Bu kanunca belirlenmiş şartları sağlayan işçileri kıdem tazminatı almaya hak kazanabilirler.

İş kanunu madde 4 de kıdem ve ihbar tazminatı alamayacak olan yani iş kanunu kapsamında değerlendirilemeyecek olan istisna çalışanlar sayılmıştır. İlgili maddeye göre kıdem tazminatı alamayacak kişiler:

  • Çıraklar,

  • Profesyonel sporcular,

  • Ev hizmetlerinde çalışanlar ve diğerleri.

 

Kıdem Tazminatı Alabilmenin Şartları Nelerdir?

 

Kıdem tazminatı İş Kanununca belirtilmiş şartların sağlanmış olması gerekmektedir. Bu şartların en başında kıdem tazminatı talep eden işçinin aynı işyerinde en az 1 sene çalışmış olması gerekmektedir. Bu şartın haricinde;

  • İşverenin iş sözleşmesini haksız nedenle feshi,

  • İşçinin haklı nedenle iş bırakması,

  • Erkek işçinin askere gitme sebebiyle işi bırakması,

  • İşçinin emekli olması dolayısıyla işi bırakması,

  • Emeklilik adına işçinin tüm şartları sağlamasına rağmen yaşını beklemek için arada kalan süreyi evde geçirmek için işten ayrılması,

  • Kadın işçinin evlendikten sonraki 1 yıl içinde işi bırakması,

  • İşçinin vefatı.

 

Kıdem Tazminatı Alabilmek İçin Kaç Yıl Çalışmış Olmak Gerekir?

 

İşçinin kıdem tazminatına hak kazanabilmesi içi en önemli şart diğer bir deyişle önşart, işçinin aynı işyerinde en az 1 sene çalışmış olmasıdır.

 

İstifa Eden Kıdem Tazminatı Alabilir mi?

 

İstifa eden yani kendi isteği ile işten ayrılan  işçi kural olarak kıdem tazminatı almaya hak kazanamaz. Ancak bu kuralın istisnaları mevcuttur. Bu istisnalar:

  • İş sözleşmesinin askerlik vazifesi,

  • Emeklilik hakkının şartlarının oluşması,

  • Sağlık problemlerinin işin sürekli yapılmasına engel oluşturduğunun belgelenmesi,

  • Ve işverenin iyi niyet ve ahlak kurallarına ters düşen haraketlerde bulunması nedeniyle işçi tarafından feshi halleridir.

Bu istina hallerinin oluşması durumunda işçi istifası neticesinde kıdem tazminatı almaya hak kazanır.

 

Ölümde Kıdem Tazminatı Mirasçıya Geçer mi?

 

2012 senesinde Yargıtay bir kararında işçinin ölümü halinde iş sözleşmesinin feshi gerçekleştiğinden dolayı işçinin mirasçılarının kıdem tazminatını talep etme haklarının doğduğuna hükmetmiştir. Bu hükümle birlikte ölen işçinin mirasçıları işçinin ölümünden itibaren zamanaşımı olan 10 yıllık süre içerisinde bu tazminatı talep edebileceklerdir.

 

Evlilik Nedeniyle İşten Ayrılan Kişi Kıdem Tazminatı Alabilir mi?

 

 İlgili yasa gereğince evlenen kadın işçi işten ayrılması halinde kıdem tazminatı almaya hak kazanmaktadır. Ancak bu hakkını kullanabilmesi için kadın işçinin evlilik tarihinden itibaren 1 sene içerisinde hem istifa dilekçesini hem de evli olduğunu gösteren belgeyi göstermeli, işten ayrılmasının nedeninin evliliği olduğunu belirtmelidir.

 Bu yasal düzenlemeden ancak kadın işçiler faydalanabilmektedir.

 

Zam Yapılmayan İşçi İşten Ayrılırsa Kıdem Tazminatı Alabilir mi?

 

Ücret uygulamasına ilişkin esaslar iş sözleşmesinde belirtilmelidir. Ancak iş sözleşmesinde belirtilen esaslar işçi ve işveren açısından bağlayıcı olur.

İş sözleşmesinde ücret konusunda zam hususuna değinilmemişse, işçinin zam yapılmamasına ilişkin istifası işçiye kıdem tazminatı hakkı kazandırmaz.

 

Hamilelik ve Doğum Gibi Nedenlerle İşten Ayrılan Kıdem tazminatı Alabilir mi?

 

 Demiştik ki kural olarak istifa işçiye kıdem tazminatı hakkı kazandırmaz.

 Yasal olarak hamilelik ve doğum gibi nedenlere dayanan iş bırakmalar da istifa sayıldığından, hamilelik ve doğum nedenine dayanarak işten ayrılan işçi kıdem tazminatı hakkı kazanamaz.

 

Kıdem Tazminatında Zamanaşımı

 

Kıdem Tazminatına ilişkin davalar uygulamada ve öğretide Türk Borçlar Kanunu madde 125’de belirtilen on yıllık zamanaşımına tabi tutulmuştur. Yani iş sözleşmesinin feshi ile doğacak olan kıdem tazminatı talep hakkı on yıllık zamanaşımı süresi içerisinde kullanılmaz ise bir daha kullanılamayacaktır. Bu süre iş sözleşmesinin feshi itibariyle işlemeye başlar.

 

Kıdem Tazminatına İlişkin Uyuşmazlıklarda Görevli ve Yetkili Mahkeme

 

İşçinin kıdem tazminatını alabilmesi için açacağı dava işçi alacağı davasıdır. İş kanununa tabi bir uyuşmazlık olan işçi alacağı davasının bu nedenden dolayı görevli mahkemesi iş mahkemeleri olacaktır.

İşçinin açacağı işçi alacağı davasında yetkili mahkemeyi Yargıtay,  işçinin işini gördüğü yer mahkemesi yetkilidir diyerek kesinleştirmiştir.


Bu Makaleyi Paylaş