İcra takibi sırasında alacağın tahsili için başvurulan bir yol olan ve İcra İflas Kanununun 83. maddesine dayanılarak kanuni zemine oturtulan maaş haczi, uygulamada sık karşılaşılan bir yöntemdir. Bu yazımızda maaş hacziyle ilgili genel bilgileri ve maaş haczi konusunda tartışmalı hususları aktarmaya gayret edeceğiz.
Kesinleşen icra takibinden sonra maaş haczinin yapılabilmesi için alacaklı veya alacaklı vekili tarafından ilgili icra müdürlüğünden borçlu kişinin SGK kaydı sorgulatılmalıdır. Bu SGK kaydı sonucu borçlunun çalışıp çalışmadığı ve çalışıyorsa nerede çalıştığı ve iş yeri adresi öğrenilir.
Daha sonra çalışan kişinin iş yerine yine icra müdürlüğü tarafından maaş haczi müzekkeresi gönderilir ve borçlu kişinin maaşından kesinti yapılıp işverence icra dairesine ödemesi istenir. İşverenin bu müzekkereye uymaması suç oluşturur ve savcılık nezdinde hakkında suç duyurusunda bulunulabilir. Bu durum icra ve iflas hukukunda işverenin yani borçludan başka bir kişinin hukuki sorumluluğunun doğduğu hallerden birdir.
Maaş, kısmen haczedilebilecek mal varlıkları arasındadır ve kanunun ön gördüğü üzere en fazla maaşın dörtte biri haczedilebilmektedir. Bu oran ancak ve ancak borçlunun muvafakati ile yani onayıyla arttırılabilir.
Son kanun değişikliğinden önce emekli maaşları hacze kabil mal varlığı olarak görülmekteydi ve haczedilebilmekteydi; ancak son değişikliklerden sonra emekli maaşı, haczedilemeyen mallar arasına girmiştir.
Bu konu oldukça tartışmalı bir husus olmuş ve doktrinde farklı görüşler ortaya çıkmıştır. Özellikle emekli maaşına haciz konulamamasına rağmen banka tarafından bloke edilip edilemeyeceği hususu oldukça karışık bir hal almış ve son olarak Yargıtay kararınca bloke edilebileceği açık bir şekilde ifade edilmiştir. Ancak ilgili Yargıtay kararı banka kredi borcuna istinaden verilmiştir ve emsal değeri taşımaktan öte bir bağlayıcılığı yoktur. Bu sebeple somut durumun özellikleri göz önüne alınarak çeşitli istisnaları gündeme getirmek yanlış olmayacaktır.
Emekli maaşına el konulabilmesinin yolu emekli kişinin muvafakatidir. Bu muvafakatnameyle birlikte kişi maaşının tamamını verebileceği gibi bir kısmını da verebilme hakkına sahiptir.
Maaş haczi müzekkeresi eline ulaşan işveren, maaşının kesilmesi talep edilen kişiyle iş akdini sona erdirmişse bu maaş haczine süresi içinde itiraz etmelidir. Aksi halde işveren sorumlu olur ve bu kesintiyi ödemek durumundadır.
İş akdi sona ermemişse borçlu, maaş haczine itiraz edemez. Çünkü takibin kesinleşmesiyle beraber maaş haczi talebinde bulunulabilir. Dolayısıyla kesinleşmiş takibe borçlunun yapabileceği bir itiraz kalmamıştır.
Çeşitli durumlarda banka maaşın hesaba geçmesiyle beraber, borçlunun borcundan dolayı maaşın tamamına el koymaktadır. Bu sorun uygulamada bazen karşılaşılabilen bir problemdir. Bu sorunun yaşanmaması adına yapılması gereken bankaya ilgili hesabın maaş hesabı olduğunun bildirilmesi ve maaş hesabı olarak tanımlanması gerekmektedir. Böylece maaşın dörtte birinden fazlasına el konulması mümkün olmayacaktır.
