Resmi Belgede Sahtecilik Giriş
Bir hukuki ilişkinin kuruluşu, sona erdirilişi, hak ve borçların tanzim edilmesi ve ispatında önemli görevi olan belgelerin gerçekliğine toplumda güven duyulmaktadır. Toplum tarafından belgenin gerçekliğine duyulan güvene kamu güveni denilmektedir.
Resmi belgede sahtecilik suçunun Türk Ceza Kanunu’nca koruma altına alınmış olmasının sebebi, toplumun resmi belgelere duyduğu güvenin korunmasını sağlamaktır.
Bu makalemizde resmi belgede sahtecilik suçunun unsurları, cezası, şikayet usulü ve zamanaşımı gibi kavramları inceleyeceğiz.
Suçun maddi unsuru olarak belge veyahut evrak toplum içerisinde her an kurulmakta olan hukuki ilişkilerin yürümesini sağlayan, kanıtlayan ve delil niteliği olan belgelerdir.
Suçun konusu belge olduğu için yazılı nitelikte olmayan bir şey bu suçun konusunu oluşturamaz. Ayrıca bu belgenin geçerli bir belge olması gerekir. Herhangi bir nedenden dolayı geçersiz olan bir belge bu suçun konusunu oluşturmaz.
Türk Ceza Kanunu, çek, senet, poliçe, tahvil, vasiyetname ve hisse senedini nitelik itibariyle özel belge olsalar da resmi belge olarak kabul etmiştir. Dolayısıyla bu evraklar üzerinde yapılacak sahtecilik, resmi belgede sahtecilik suçu olarak nitelendirilecektir.
Resmi belgede sahtecilik suçu seçimlik hareketlerle işlenebilen bir suçtur. Bu seçimlik hareketler:
Bir resmi belgeyi gerçeğe aykırı olarak düzenlemek,
Gerçek bir resmi belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştirmek,
Sahte resmi belgeyi kullanmak.
Gerçek bir resmi belgeyi başkalarını aydınlatacak şekilde değiştirme seçimlik hareketiyle işlenen suç, sadece kamu görevlileri tarafından işlenebilmektedir. Diğer iki seçimlik hareket ile bu suçu herkes işleyebilir.
Türk Ceza Kanunu’nda iki suç daha düzenlenmiştir.
Bunlar:
Resmi belgeyi bozmak, yok etmek veya gizlemek,
Resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan.
Bu suçlar herkes tarafından işlenebilmektedir. Fakat resmi belgeyi bozmak, yok etmek veya gizlemek suçunun kamu görevlisi tarafından işlenmesi cezanın artırılmasını gerektiren bir nitelikli haldir.
Gerçeğe aykırı belge düzenleyen tabip, diş tabibi, eczacı, ebe, hemşire veya diğer sağlık mesleği mensubu, üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Düzenlenen belgenin kişiye haksız bir menfaat sağlaması ya da kamunun veya kişilerin zararına bir sonuç doğurucu nitelik taşıması halinde, resmi belgede sahtecilik hükümlerine göre cezaya hükmolunur.
Bir hukuki ilişkiye dayanan alacağın ispatı veya gerçek bir durumun belgelenmesi amacıyla belgede sahtecilik suçunun işlenmesi halinde, verilecek ceza, yarısı oranında indirilir.
Resmi Belgede Sahtecilik Suçunun Mağduru
Resmi belgede sahtecilik suçu, bir kişiye karşı dahi işlense suçun mağduru devlettir. Çünkü bu suç işlendiğinde kamu güveni zedelenir.
Bu suç nedeniyle maddi-manevi zarar görenler suçtan zarar gören olarak soruşturma ve kovuşturmaya katılabilirler.
Bir resmi belgeyi sahte olarak düzenleyen, gerçek bir resmi belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren veya sahte resmi belgeyi kullanan kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Görevi gereği düzenlemeye yetkili olduğu resmi bir belgeyi sahte olarak düzenleyen, gerçek bir belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren, gerçeğe aykırı olarak belge düzenleyen veya sahte resmi belgeyi kullanan kamu görevlisi üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Resmi belgenin, kanun hükmü gereği sahteliği sabit oluncaya kadar geçerli olan belge niteliğinde olması halinde, verilecek ceza yarısı oranında artırılır.
Gerçek bir resmi belgeyi bozan, yok eden veya gizleyen kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Suçun kamu görevlisi tarafından işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.
Bir resmi belgeyi düzenlemek yetkisine sahip olan kamu görevlisine yalan beyanda bulunan kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır.
Resmi Belgede Sahtecilik Suçunda Şikayet Ve Zamanaşımı
Resmi belgede sahtecilik suçu kamu düzenine karşı işlenen bir suç olduğu için takibi şikayete bağlı değildir.
Bu suçun niteliğine göre zamanaşımı süresi 8 ile 15 yıldır.
Resmi Belgede Sahtecilik Suçunda İçtima
Sahte resmi veya özel belgenin bir başka suçun işlenmesi sırasında kullanılması halinde hem belgede sahtecilik suçundan hem de işlenen suçtan dolayı ayrı ayrı ceza verilir.
Resmi Evrakta Ya da Belgede Sahtecilik Suçunun İşlenişi
Bu suç kanunda kamu düzenine karşı kamu görevlisi tarafından işlenen seçimlik hareketli bir suç olarak tanımlanmıştır.Suçun maddi unsuru olarak belge ve yahut evrak toplum içerisinde her an kurulmakta olan hukuki ilişkilerin yürümesini sağlayan, kanıtlayan ve delil niteliği olan nitelikteki belgelerdir.
Bir hukuki ilişkinin kuruluşu, sona erdirilişi hak ve borçların tanzim edilmesi ve ispatında önemli görevi olan belgelerin gerçekliğine toplumda güven duyulmaktadır. Toplum tarafından belgenin gerçekliğine duyulan güvene kamu güveni denilmektedir.
Belgede sahtecilik suçunun işlenmesi ile toplumda belgelerin güvenilmez olacağı algısı olacaktır, bu da hukuk düzenini ve toplumsal ilişkileri olumsuz yönde etkileyecektir.
Bununla birlikte belgede sahtecilik suçu ile ilgili belgeye bağlı çeşitli hukuki ilişkilerin kuruluşu veya kanıtlanmasıyla ilgili hukuksal sorunlar çıkarak, belgeye bağlı hakları olanlar bu suçun işlenmesinden dolayı zarar görebilecek ya da zarar tehlikesine maruz kalacaktırlar. Bunlardan dolayıdır ki belgede sahtecilik suçu ceza hükümlerince koruma altına alınmıştır.
Böylelikle toplumda oluşan belgeye güvenme algısının kaybedilmemesi için aynı zamanda kamu düzeninin devamının sağlanması için bu suç koruma altına alınmıştır.
Resmi Belgede Sahtecilik Suçunun Fail Ve Mağduru
Resmi Belgede Sahtecilik Suçu TCK 204 de tanımlanmıştır.
TCK 204
(1) Bir resmî belgeyi sahte olarak düzenleyen, gerçek bir resmi belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren veya sahte resmi belgeyi kullanan kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) Görevi gereği düzenlemeye yetkili olduğu resmî bir belgeyi sahte olarak düzenleyen, gerçek bir belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren, gerçeğe aykırı olarak belge düzenleyen veya sahte resmi belgeyi kullanan kamu görevlisi üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(3) Resmî belgenin, kanun hükmü gereği sahteliği sabit oluncaya kadar geçerli olan belge niteliğinde olması hâlinde, verilecek ceza yarısı oranında artırılır.
Maddeyi yorumladığımızda bu suç için belge niteliği taşıyan bir evrak olmalıdır.Aynı zamanda bu suçta seçimlik hareketler belirtilmiştir.
-Sahte resmi belge düzenlenmesi veya mevcut resmi belgenin gerçeğe aykırı düzenlenmesi,
-Gerçek bir resmi belgenin başkalarını aldatacak şekilde değiştirilmesi,
-Sahte resmi belgenin kullanılması
Aynı zamanda fıkra 2 de bu suçun görevi gereği kullanılmasından oluşacağı belirtilmektedir.Bununla birlikte bu suç seçimlik hareketlerden biri gerçekleştiği takdirde gerçekleşmiş olmaktadır.Herhangi bir diğer hareketin varlığı aranmaksızın seçimlik hareketlerden birinin gerçekleştiği takdirde suçun oluştuğu görülmektedir.
Aynı zamanda maddenin 2.fıkrasında düzenlenen bu suç özgü suç olup kamu görevlisi tarafından görevi gereği düzenlemeye yetkili olduğu belgeyi sahte olarak düzenlemesinden oluşmaktadır.
Resmi evrak denilmesinde de bu kamu görevlisi tarafından düzenlenmesi gereğidir.Kamu görevlisi tarafından hazırlanmayan sahte belge özel evrakta sahtecilik suçuna girmektedir.Maddenin ilk fıkrasında ki düzenlenen hareketler herkes tarafından işlenebilirken 2,fıkrasında ki seçimlik hareketler sadece kamu görevlisi tarafından işlendiği takdirde bu suçu oluşturmaktadır.
İlk fıkrada ki fail herkes iken 2.fıkrada fail olarak sadece kamu görevlisi olarak düzenlenmiştir.
Kamu görevlisi olmayan kişiler yalnızca 204. maddenin ilk fıkrasındaki suçun faili olabilirler. Bu kişiler ayrıca, kamu görevlisinin göreviyle ilişkili olarak işlediği 2. fıkradaki suçun azmettireni ya da yardım edeni olarak da sorumlu tutulabilir.
Resmi belgede sahtecilik suçu, kamu güvenine karşı işlendiğinden, mağdurun toplum olduğu düşünülmektedir.Ancak suçla korunan ikincil yararın kişilere ilişkin olduğu düşünüldüğünde, suçtan dolayı haksızlığa uğrayan kişilerin de suçtan zarar gördükleri ve davaya katılma haklarının bulunduğu kabul edilmelidir.
Fail, suçu işleyerek kamu güvenini zedelemiştir. İşlenen suç nedeniyle maddi-manevi zarar gören gerçek kişiler mağdur değil, “suçtan zarar gören” sıfatıyla soruşturma ve kovuşturmada şikayetçi olup yargılamaya katılabilirler.
Resmi Belgede Sahtecilik Suçunda Belgenin Tanımı
Kanun maddesi belge tanımı yapmamış olup belge tanımına doktrin ve yargı kararlarına bakarak bu suça teşkil eden suçun konusu olan belgenin tanımını çıkarabiliriz.
Ceza hukukunda belge; belirli bir düşünce, hukuki ilişki veya vakayı yansıtan, başka deyişle hukuki sonuç doğurmaya elverişli bir irade beyanını içeren ve düzenleyicisinin kim olduğunu da gösteren yazılı evrak olarak tanımlanabilir. Doktrinde de benzeri tanımlar yapılmıştır.
Belgenin Unsurları
a.Belgenin Yazılı Olması
1- Bir dilin kullanılması
2- Yazının bir vasıtayla kaydedilmesi
3- Yazının elverişli bir cisme kaydedilmesi
4- Yazının okunabilir olması
b. Belgenin Hukuki Değer Taşıyan Bir İçeriğinin Bulunması
c. Belgenin Düzenleyenin Bilinmesi
Yazılı Olma Durumu:Yazılı olması belgenin irade beyanının kaydedilmesinden ileri gelmektedir. Ayrıca yazılan yazı okunaklı olmalıdır.Yazı herhangi bir alfabe herhangi bir dilde olabiliR.Ancak yazılan yazı anlaşılabilir okunaklı olmalıdır.Şöyle ki şifreleme yöntemi ile yazılan bir belge belge niteliği taşımaz .Aynı zamanda bu belgeye yazılan yazı bir araç bir yazılmış olması gerekmektedir.Sadece düşüncede kalan ifadeler belge niteliği taşımaz.
Yazının elverişli herhangi bir vasıtayla kaydedilmesi olanaklıdır. Baskı makinesi, daktilo, bilgisayar gibi araçlarla ya da mürekkepli veya kurşun kalemle ve hatta tebeşir gibi kolayca silinebilir bir malzemeyle yazılmaya elverişli bir cisme yazılmış olması yeterlidir.
Belgenin Hukuki Değer Taşıyan Bir İçeriğinin Bulunması:Resmi evrakta sahtecilik, belgenin herhangi bir hukuki değeri yoksa suç da oluşmaz. Belgenin bir hakkın doğumuna veya sona ermesine ilişkin ispat gücüne sahip olması gerekir.
Resmi belgede sahtecilik suçunun maddi unsurunu oluşturan belgenin hukuki bir değerinin bulunması gerekmektedir. Hukuki bir iddiaya esas teşkil edebilme niteliği olmayan belgeler üzerinde resmi belgede sahtecilik suçu oluşmaz.
Yazılı bir evrakın belirli bir fikri veya maddi bir olayı ihtiva etmesi tek başına belge olması için yeterli olmayacaktır.
Bu yazının yani belgenin delil olarak kullanılabilir olması durumunda hukuken korunması söz konusu olduğu için belgenin delil niteliği taşıması gerekmektedir. Bu nedenle, delil değerinden yoksun (hukuken anlamı olmayan bir yazıyı içeren) yazılı bir kağıt üzerinde yapılacak değişikliğin, herhangi bir zarar olasılığı da olmadığından, yapılan seçimlik hareketlerden biri bile olsa sahtecilik olarak kabul edilemeyecektir.
Belgenin Düzenleyenin Bilinmesi:Belgeyi düzenleyen gerçek ya da tüzel kişinin bilinmesi gerekmektedir.Belgenin üzerinde isim ve imzasıyla anlaşılabileceği gibi belgelerin üzerinde işaret veya amblem varsa bu şekilde yapılan belgelerle de belgede sahtecilik suçu oluşmaz.
Resmi Belgede Sahtecilik Suçunda Aldatıcı Olması Hususu
Resmi belgede sahtecilik suçunun en önemli unsurlarından biri belgenin aldatıcı nitelik taşımasıdır.Aldatıcı nitelik taşımayan bir belge sahte olarak düşünülmez ve suç oluşmaz. Belgede sahtecilik suçunun oluşabilmesi için ve bu suç ile zarar doğması için bir aldatıcılık olması şartı gerekmektedir.Belgenin objektif özellikleri sebebiyle değil de, belgenin muhatabı olan şahsın kişisel hatası, dikkatsizliği veya özensizliği nedeniyle zarar olasılığı doğmuşsa aldatıcılıktan bahsedilemez.
Sahtecilik belgeden açıkça anlaşılabiyorsa o belgenin aldatma yeteneği olmadığından, suçun unsuru olan “aldatıcılık” özelliğinin gerçekleştiği ileri sürülemez.
Sonuç Olarak:Belgede sahtecilik suçu kamu görevlisin görevi gereği yapmış olduğu aldatıcılık barındıran seçimlik hareketlerle yapılan TCK da yer alan bir suçtur.TCK bizzat belge tanımı yapmamakla birlikte doktrinden belgenin içermesi gereken hususlar anlaşılmaktadır.
Belgede sahtecilik suçu kamu görevli tarafından işlenebileceği için bir özgü suç olmakla birlikte madde de bunun kamu görevlisi tarafından işlenmeyen durumu da belirtilmiştir.Kanun bİzzat bu suçun işlenmesinde yapılacak işlemleri saydığı içinde seçimlik hareketli bir suçtur.
Resmi belgede sahtecilik suçu ile karılaşıldığında bu konuda yetkin bilgiye sahip avukatlarımızdan destek alabilir konu üzerinde sorular sorup online destek de alabilirsiniz.
Günümüzde bir çok belge ile iç içe olduğumuzu göz ardı etmeyerek her iş alanımızda karşımıza çıkabilecek olan resmi belgede sahtecilik suçu ile karşılaşıldığında izlenecek yolları endi alanında deneyimli avukatlarımız sayesinde tespit edip en iyi çözüm yollarını öğrenebilirsiniz.
