Yurtdışında Çalışan İşçilerin Hakları

Yurtdışında Çalışan İşçilerin Hakları

Yurt dışında iş yapan Türk Firmaları genellikle işçisini Türkiye’den seçmektedir. Bu durumda çalışmak için Türk Şirketleriyle birlikte yurtdışına giden çalışanların sosyal güvenlik hakları, eğer gittikleri ülke ile sosyal güvenlik anlaşması yapılmış ise bu sözleşmenin hükümlerine göre tespit edilecektir. İşçilerin çalışmaya gittikleri ülke ile sosyal güvenlik sözleşmesi yapılmamış ise bu seferde işçilerin sosyal güvenceden yoksun kalma durumları söz konusudur. İşçilerin sosyal güvencesiz bırakılmaması için iş-kur tarafından hazırlanan “bireysel tip iş sözleşmeler”  karşılıklı hak ve yükümlülükleri belirler ve bu sözleşmenin işçi ve işveren tarafın iş-kurun nezdinde imzalanması gerekir.

Bu sözleşmelerin çerçeve çizmesine rağmen uygulamada bir çok sorun çıkmaktadır. Özellikle sosyal güvenlik sözleşmesi yapılmayan ülkeler ile ilgili hem işçiler hem de işverenler tarafında sıkıntılar doğmaktadır. Bu sıkıntıların aşılmasında tarafların uzman görüşüne başvurmak adına, hukuk bürolarından danışmanlık hizmeti almaları gerekmektedir

Sosyal Güvenlik Sözleşmesi Yapılan Ülkelerde Çalışan İşçilerin Sosyal Güvenliği

 Türkiye Cumhuriyeti toplamda 22 ülke ile sosyal güvenlik sözleşmesi imzalamıştır. İmzalanan bu sözleşmeler ülkesine göre içeriğinde farklılıklar göstermektedir. İlgili sözleşmeler SGK’nun resmi web sayfasında yer almaktadır. Bu ülkeler, sözleşmelerin imzalandığı tarihler ve sigorta kolunun kapsamları şu şekildedir;


Bu ülkelerde çalışan ve sosyal güvenliği bu sözleşmelerce tespit edilen işçiler ile ilgili uygulamada karşılaşılan problemlerden biri istirahat raporlarıyla ilgidir. Ülkemizin  taraf olduğu bu sözleşmelerin hükümleri çerçevesinde ve sözleşmenin taraf devletin ilgili mevzuatı düzenlenmiş olan bu sözleşmenin uygulanmasına yönelik formüllerle kuruma bildirilmiş olan istirahat raporları aynen kabul edilir. Aynen kabulü için izlenecek usul, Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığınca yayınlanmış olan Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde belirlenen usul ve esaslardır.

Sosyal Güvenlik Sözleşmesi Yapılmamış Ülkelerde Çalışan İşçilerin Sosyal Güvenliği

 Yurt dışına sigortalı götürmek isteyen işverenler için ön şart mevcuttur. Bu ön şarta göre bu işverene ait işyeri Türk hukuk mevzuatına uygun bir şekilde kurulu ve tescilli olmalıdır. Yani kuruluşu yurt dışı menşeli olan firmalarca yurt dışında çalıştırılan işçiler, Türk hukuk mevzuatındaki sosyal güvenlik sözleşmesi yapılmamış ülkelerde çalışan işçiler için getirilmiş hükümlerden faydalanamaz.

Sosyal güvenlik sözleşmesi yapılmamış ülkelerde çalışmaya götürülen Türk vatandaşı işçiler için 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun madde 5/g’de 5754 sayılı kanun ile değişiklik yapılmıştır. Bu değişikliğe göre bu işçiler hakkında kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası hükümleri uygulanacaktır.

Bu düzenleme ile kanun koyucu sosyal güvenlik sözleşmesi yapılmamış ülkelerde iş alan Türk işverenlerin çalışmak üzere yanında götürdüğü işçiler için emeklilik primlerinin uzun vadeli sigorta kolu primlerinden değil de kısa vadeli sigorta primleri ile genel sağlık sigortası primlerini ödeyebileceğini belirtmiş, uzun vadeli sigorta primi ödemek isteyen işçilerin ise kendi primlerini isteğe bağlı sigorta ile ödeyebilmelerine imkan sağlamıştır.

İsteğe bağlı sigorta primi ödemek isteyen işçiden ayrıca genel sağlık sigortası alınmayacaktır.

5510 sayılı Kanunun 5/g maddesi kapsamındaki sigortalıların bu sosyal güvenlik sözleşmesi bulunmayan ülkelerdeki tedavi sonucu verilen istirahat raporlarının ilgili ülkenin mevzuatında belirtilen usule uygun olduğunu, o ülkede yer ala dış temsilciliklerimizce onanması halinde SGK’ca yetkilendirilmiş hekim veya sağlık kurulunun ayrıca onayı aranmayacaktır.

İşverenin yurt dışında görevlendirdiği yahut yurt dışına götürdüğü işçinin iş kazası, meslek hastalığı veya hastalık gibi hallerinde, SGK duruma el koyuncaya kadar, kanuna uygun olarak gerçekleştirilen ve belgelerle kanıtlanabilen geçici iş görmemezlik ödenekleri tutarını işveren SSİY madde 89 gereğince işverene ödemekle yükümlüdür.


Bu Makaleyi Paylaş