EYT KAVRAMI
Ülkemizdeki yüz binlerce insanı yakından ilgilendiren EYT yani emeklilikte yaşa takılanlar kavramı, 01/10/2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’ndaki ilgili maddeler gereğince emeklilik yaşının yükselmesi nedeniyle 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigorta girişi yapılan işçilerin emekli olmalarının engellenmesi sonucu ortaya çıkmıştır.
KİMLERE EYT’Lİ DENİR?
8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı olarak çalışmaya başlayıp da sigortalı çalışma süresi ve prim gün karşılığını doldurmuş ancak yaş şartını sağlayamamış olanlara EYT (Emeklilikte Yaşa Takılanlar) denir. Yani gerekli olan üç şartın ikisini yerine getirmiş fakat yaşını doldurmadığı için emekli olmayı bekleyen kişiler EYT’lidir.
EYT ÖNCESİNDE EMEKLİLİK DURUMU
8 Eylül 1999 tarihinden önce kadınlarda 20 yıl, erkeklerde 25 yıl sigortalılık süresini ve 5000 prim gününü tamamlayan çalışanlar yaş şartı aranmadan emekli olabilmekte idi.
Sosyal Sigortalar Kanunu’nda yapılan değişiklik ile emeklilik için gereken ‘sigortalılık süresi ve prim gün sayısı’ kıstasına ek olarak yaş şartı eklenmiş, emekli olmak için sadece sigortalılık süresi ve prim gün sayısı yetmemekte ek olarak yaş kıstası aranmaktadır. Bu şekilde 1999’da yürürlükte olan Sosyal Sigortalar Kanunu’nda yapılan değişiklikle emekli olmak için yaş sınırı getirilmiştir.
Sosyal Sigortalar Kanunu’ndaki değişiklik öncesinde yaş şartı aranmadan 5000 gün prim şartı ile birlikte kadınlarda 20 yıl, erkeklerde ise 25 yıl sigortalılık süresi yeterli olmaktaydı.
8 Eylül 1999 tarihinde ise 4447 sayılı Kanunun yürürlüğe girmesi ile birlikte 5000 gün prim şartı ve kadınlarda 20 yıl, erkeklerde 25 yıl sigortalılık süresine ek olarak emeklilik için kadınlarda 58, erkeklerde 60 yaşı doldurma aranmıştır.
Sonuç olarak EYT düzenlemesi kapsamında olacak kişilerin aşağıdaki şartları taşıması gerekmektedir:
EYT’LİLERİN TAZMİNAT/ALACAK HAKLARI
EYT sorununun çözülmesi akabinde emekli olmak isteyen çalışanların merak ettiği kısımlardan biri de emekli olmaları halinde kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanıp kazanmadıklarıdır.
İşçilerin kıdem ve ihbar tazminatı alacaklarını düzenleyen 4857 Sayılı Bireysel İş Kanunu’na göre işçinin emekliye ayrılması kıdem tazminatına hak kazandıran sebeplerden biridir. Yani işçinin emekli olmak için işten ayrılması halinde işveren kıdem tazminatı ödemekle yükümlü olmakta ancak bunun için işçinin işyerinde en az 1 yıl çalışmış olması gerekir. Kanunda emeklilik nedeniyle işten ayrılan işçiye ihbar tazminatı ödeneceği öngörülmediğinden işveren işçiye ihbar tazminatı ödemekle yükümlü değildir. Aynı şekilde işçi de ihbar süresi içinde çalışmak zorunda bırakılamayacaktır.
Sonuç olarak EYT sorununun çözülmesi akabinde emekli olmayı düşünen işçiler kıdem tazminatına hak kazanırken ihbar tazminatından yoksun kalacaklardır.
EYT’Lİ İŞÇİLERİN ÇALIŞMA DURUMU
EYT’li birçok işçi emekli olmaları halinde işçi olarak çalışmaya devam edip edemeyeceklerini merak etmektedir.
Emeklilik şartlarını yerine getirerek emekli olmaya hak kazanan işçilerin özel sektörde sigortalı bir işte çalışmaya devam etmesi hususunda iş mevzuatında bir kısıtlama bulunmamaktadır.
Kamu sektöründeki gibi memurların yaş haddinden dolayı kendiliğinden emekliye ayrılması kuralının özel sektörde bulunmaması sebebiyle işçiler emekliliğe hak kazansalar bile istedikleri takdirde çalışma hayatlarına devam edebileceklerdir. Dolayısıyla EYT sorununun çözülmesi halinde EYT’li işçilerin kendi istekleri olmadan işten çıkarılmaları söz konusu olmayacaktır.
