Franchise Sözleşmeleri

Franchise Sözleşmeleri

Franchise Nedir

Franchising kelimesi, Fransızca kökenli serbest bırakma, vergi ve resimden muaf tutma anlamlarına gelen ‘affranchir’ kelimesinden türemiştir. Franchise ayrıcalık verme/imtiyaz tanıma anlamına gelirken, franchising ise imtiyaz verilen hakların yanında uygulanması taahhüt edilen formatı da içermektedir.

Franchise sözleşmeleri, Türk Borçlar Kanunu’nda açıkça tanımlanmamış ‘sui generis’ (kendine özgü) sözleşme niteliğinde ve bu açıdan birden fazla sözleşmenin özelliklerini taşımaktadır. Bu sözleşmelere Türk Borçlar Kanunu ve Ticaret Kanunu hükümleri yorum yoluyla uygulama alanı bulacak ve sözleşmelere uygulanan genel kurallar çerçevesinde değerlendirmeye tabi tutulacaktır.

Türk hukukunda franchise sözleşmelerinin Yargıtay ve doktrin değerlendirmelerinde tanımlanmak suretiyle uygulama alanı ifade edilmiştir. Franchising, bir ürün veya hizmetin imtiyaz hakkına sahip tarafın belirli bir süre şart ve sınırlamalar dâhilinde işin yönetim ve organizasyonuna ilişkin bilgi ve destek sağlamak suretiyle imtiyaz hakkına konu ticari işleri yürütmek üzere ikinci tarafa verdiği imtiyazdan doğan uzun dönemli ve sürekli bir iş ilişkileri bütünü olup, birbirinden bağımsız iki taraf arasında meydana gelen sözleşme ilişkisidir. Franchise veren hizmet, ürün veya bilgi birikimini, kalitesi kanıtlanmış marka ve isim sahibi olan

ve bunların dağıtım, satış ve işletme hakkını belirli bir bedel karşılığında veren tarafı ifade etmektedir. Sözleşme kapsamında tescilli ticari marka, sembol, logo ve isimler ile ilgili bütün bilgilerin franchise alana verilmesi zorunluluk taşımaktadır.

Franchise Türleri

-İşletme sistemi, franchise verenin ürün, hizmet ve markalarının yanında işin yürütülmesi ile ilgili sistem ve know-how gibi deneyimlerin de franchise alan tarafından kullanma imkanı sağlamaktadır.

-Marka temini ile ürün veya hizmet dağıtımı, franchise veren bu türde franchise alana marka ve logosunun kullanımıyla ilgili lisans sağlamakta ve ürün veya hizmetlerini franchise alana sağlamakta, bu çerçevede dağıtım ve satım işlemlerini gerçekleştirmesine de olanak tanımaktadır; ancak bu franchise türünde franchise alana işletmenin işleyişi hakkında bütünsel sistem sunmamaktadır.

Franchise Sözleşmesinin Hazırlanması

Franchise sözleşmesinin hazırlanması esnasında sözleşmenin temelini oluşturan esaslı unsurların yer alması gereklilik arz etmektedir. Bu açıdan sözleşmenin esaslı unsurları şunlardır:

  • Franchise alanın franchise verenden bağımsız olması,
  • Logo ve markanın gerçekleştirilen faaliyette standartlara uygun şekilde kullanılması,
  • Franchise verene lisans ücreti ödenmesi,
  • İlgili işletme sistemi için know-how kullanımı ve ürün ve hizmetlerin bütünsellik şeklinde aktarımı,
  • Franchise alanın satış ağını büyütmesi ve satışı artırması,
  • Faaliyetin süreklilik taşıması,

sözleşmelerin esaslı unsurlarını oluşturmaktadır. Franchise sözleşmeleri, taraflardan her ikisine de hak ve borçlar yükleyen -marka hukuku, rekabet hukuku, fikri ve sınai haklar hukuku ve borçlar hukuku gibi birçok alanı içeren- ve kanunda özel olarak düzenleme yapılmamış olan atipik sözleşme çeşitlerindendir. Temelinde sistem kurulması ve kurulan bu sistemin bütünsel şekilde işleyişine ilişkin amaçlar taşıyan franchise ilişkisinde tarafların hak ve yükümlülüklerini bilmeleri ve buna uygun davranmaları sözleşmenin yürürlüğü adına önem taşımaktadır. Bu açıdan franchise sözleşmelerinin alanında uzman avukatlar tarafından hazırlanması tarafların hak kaybı yaşamaması adına tavsiye edilmektedir. Avukatlık bürosu olarak kadromuzda bulunan deneyimli ve alanında uzman avukatlar aracılığıyla franshise sözleşmelerinin hazırlanması aşamasından, taraflar arasında yaşanacak ihtilaflarda yargı organları önünde müvekkilin temsili ve sözleşmelerin feshi aşamalarında dava ve danışmanlık hizmeti sunmaktayız.

Franchise Sözleşmelerinde Fesih Usulü

Franchise sözleşmesi taraflar arasında belirsiz süreli ve belirli süreli olmak üzere iki şekilde düzenlenebilir. Belirli süreli franchise sözleşmesinde, tarafların yenilemeye yönelik herhangi bir düzenleme öngörmediği müddetçe, sözleşme kendiliğinden sona erecektir. Bu açıdan sürelere bağlı olmaksızın ‘haklı sebeplerin varlığına’ dayanarak taraflar her durumda sözleşmenin feshine karar verebilecektir. Buna karşılık haklı nedenlere dayanmayan fesihlerde karşı taraf maddi zararları, kazanç kaybını ve manevi zararların tazminini talep edebilecektir.

Belirsiz süreli franchise sözleşmelerinde;

  • Karşı tarafa makul bir süre verilmesi suretiyle ve fesih ihbarı ile,
  • Haklı sebeplerin varlığı halinde,

sözleşme feshedilebilecektir. Doktrinde ve kısmi olarak uygulamada acentelik sözleşmelerine ilişkin hükümlerin franchise sözleşmelerinin feshine de kıyasen uygulanacağı yönünde eğilim söz konusudur. Uygulamada acentelik sözleşmelerinden farklı olarak franchise sözleşmelerinde fesih ihbarının 6 aydan az olmaması gerektiği yönünde görüşler mevcuttur.


Bu Makaleyi Paylaş