Gözaltı nedir?
Suç şüphesiyle yakalanan kişinin, suçu işlediğine ilişkin belirtilerin varlığı durumunda,Cumhuriyet Savcısı’nın kararıyla,soruşturmanın nihayete erdirilebilmesi amacıyla,soruşturmanın yürütülmesi açısından zaruri olması halinde hakim önüne çıkarılıncaya kadar veya serbest bırakılıncaya kadar kolluk güçleri tarafından alıkonulması işlemidir.
Gözaltı kararını kim verir?
Gözaltı kararını verecek olan makam Cumhuriyet Savcısıdır.Cumhuriyet Savcısı gözaltı emrini adli kolluğa yazılı ; gecikmesinde sakınca bulunan hallerde sözlü olarak verir.Sözlü verilen emir de kısa süre içinde yazılı olarak adli kolluğa bildirilir.Gözaltına alma bu güvenlik tedbirinin soruşturma açısından zorunlu olması ve kişinin bir suç işlediği yönünde somut delillerin olmasına bağlıdır.
Gözaltı müddeti ne kadardır?
Gözaltı müddeti,yakalama yerine en yakın hakim veya mahkemeye gönderilmesi için zorunlu süre hariç yakalama anından itibaren 24 saati geçemez.Yakalama yerine en yakın hakim veya mahkemeye gönderilmek için zorunlu süre 12 saatten fazla olamaz.
Toplu olarak işlenen suçlarda delillerin elde edilmesindeki zorluk veya şüpheli sayısının çokluğu sebepleriyle ,Cumhuriyet Savcısı göz altı süresinin, her defasında 1 günü geçmemek üzere,üç gün uzatılmasını yazılı olarak emir verebilir.Gözaltı süresinin uzatılması emri gözaltında bulunan şüpheliye derhal bildirilir.
Gözaltına alma her ne kadar yakalamadan sonra tatbik edilse de ,gözaltı süresi hesaplanırken süre yakalama anından itibaren başlatılacaktır.
Çocuklar hakkında gözaltı düzenlemesi nasıldır?
Bu hususta çocuklar için özel bir düzenleme vardır.12 yaşından küçük çocuklar suç soruşturması sebebiyle yakalanamaz,gözaltına alınamaz.12-18 yaş aralığındaki çocuklar bir suç sebebiyle yakalandıklarında hemen savcılığa gönderilir ; soruşturma işlemleri savcı tarafından yapılır.
Gözaltı süresince şüphelinin sahip olduğu haklar nelerdir?
Şüphelinin yakınlarına haber verilmesini isteme hakkı,Bir avukatın hukuki yardımından yararlanma hakkı,Şüphelinin ne ile suçlandığını öğrenme hakkı ve haklarını öğrenme hakkı,doktor tarafından muayene edilme hakkı,Şüphelinin üzerine atılı suçla ilgili bilgi vermeme-susma hakkı,Gözaltı işlemine karşı itiraz etme hakkı.
Avukata erişim hakkı hiçbir suretle engellenemez ve kısıtlanamaz.Şüphelinin avukatıyla görüşme ,ifade ve sorgu sırasında avukatıyla olma hakları vardır.
Olağanüstü hal döneminde gözaltı işlemi nasıldır?
Olağanüstü hal döneminde önce 30 gün olarak uygulanan gözaltı süresi 684 numaralı kanun hükmünde kararname ile birlikte-23 Ocak 2017’den itibaren-7 güne indirilmiştir.
684 sayılı kanun hükmünde kararname ile yapılan düzenleme şu şekilde:
‘Gözaltı süresi şüphelinin yakalama yerine en yakın hakim veya mahkemeye gönderilmesi için zorunlu süre hariç yakalama anından itibaren 7 günü geçemez.Delillerin toplanması ve şüpheli sayısının çokluğu sebebiyle Cumhuriyet Savcısı gözaltı süresinin 7 gün süreyle uzatılmasına yazılı olarak emir verebilir’
Yine aynı kanun hükmünde kararnamenin geçici 1.maddesine göre :
‘Bu KHK’nın yürürlüğe girmesinden önce ,Türk Ceza Kanununun ikinci kitap dördüncü kısım dördüncü,beşinci ,altıncı ve yedinci bölümlerinde tanımlanan suçlar,Terörle mücadele kanununun kapsamına giren suçlar ve toplu işlenen suçlar nedeniyle gözaltına alınan kişiler hakkında gözaltı süresi en çok 30 gün olarak uygulanır.’
Gözaltı kararına karşı itirazı kim yapar?
İtiraz nereye yapılır?
Yakalama,gözaltına alma ve gözaltı süresinin uzatılması gibi Cumhuriyet savcısının yazılı emirlerine karşı şüpheli,müdafii,yasal temsilcisi ,eşi,1.ve 2.derece kan hısımları derhal serbest bırakılması için sulh ceza hakimliğine başvuruda bulunabilirler.
Sulh ceza hakimi incelemesini evrak üzerinden ve en geç 24 saat içinde tamamlar.Sulh ceza hakimi başvuruyu yerinde görürse şüphelinin soruşturma evrakı ile birlikte derhal Cumhuriyet Savcılığında hazır bulundurulmasına karar verir.
Serbest bırakılmayan şüpheli en geç bu sürelerin sonunda sulh ceza hakiminin önüne çıkarılır.
Gözaltı süresinin dolması veya hakim kararıyla serbest bırakılan şüpheli aynı fiille ilgili olarak yeni ve yeterli delil elde edilmedikçe ve Cumhuriyet savcısının kararı olmadıkça tekrar yakalanamaz.
Gözaltına alma kararını başka kimler verebilir?
Gözaltına alma kararını kural olara savcı verir.Ancak suçüstü halleriyle saklı kalmak kaydıyla Ceza Muhakemesi Kanununun 91/4. fıkrasında belirtilen suçlarda mülki amirlerce belirlenecek kolluk amirleri tarafından 24 saate kadar ,şiddet olaylarının yaygınlaşarak kamu düzeninin ciddi şekilde bozulmasına yol açabilecek toplumsal olaylar sırasında ve topluca işlenen suçlarda 48 saate kadar gözaltına alınma kararı verilebilir.
Gözaltına alınma kararı adli sicile işler mi?
Gözaltına alınma durumu adli sicil kaydına işlemez zira gözaltı durumunda kişi hüküm giymemiştir ; belirli bir suç şüphesiyle özgürlüğü kısıtlanmıştır.
