İhtiyati Haciz ve Uygulama Alanı
İhtiyati haciz, alacaklının para alacağının zamanında ödenmesinin güvence altına alınması amacıyla ve mahkeme kararıyla borçlunun mallarına geçici olarak hukuken el konulmasını ifade etmektedir.
İhtiyati haciz kararlarının özellikle ödeme emri gönderilerek icra takibine geçilmesi durumunda, kötü niyetli borçlunun hile ile mal kaçırmasının önüne geçebilmek amacıyla verildiğini söyleyebiliriz. Bu açıdan alacağı senede (fatura, sözleşme, kambiyo senedi) bağlı olan alacaklının kötü niyetli borçlulara karşı ihtiyati haciz kararına başvurabileceğini söyleyebiliriz.
Proaktif Hukuk ve Danışmanlık Bürosu olarak müvekkillerimizin İcra İflas Hukuku alanında karşılaştıkları hukuki sorunları uzman avukatlar ve avukatlarımızla irtibat halinde çalışan İcra departmanımız aracılığıyla gerek hukuki danışmanlık gerekse ihtiyaç halinde dava sürecinde ve öncesinde karşılaşabileceği her türlü sorunu en kısa sürede çözüme kavuşturma amacıyla hareket etmekteyiz. İcra iflas hukukunun uygulamada en sorunlu kısımlarından olan icra takibi sürecini hızlı ve müvekkil lehine sonuçlandırmak ilkesiyle hareket eden büromuz, özel uzmanlık gerektiren bu alanda gereksinim duyduğunuz her konuya profesyonel yaklaşımı ve özgün çalışma yöntemiyle hizmetlerini sunmaktadır.
İhtiyati haczin şartları; vadesi gelmiş olan alacaklar ile vadesi gelmemiş alacakların içerik ve detayları İcra İflas Kanunun 257. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre vadesi gelmiş ve rehin temin edilmemiş olan alacaklar için ihtiyati haciz konulabilir. Vadesi gelmemiş olan alacaklar için ise borçlunun yerleşim yeri belirlenemiyorsa ve borçlu mal kaçırma amacıyla hareket ediyorsa bu durumda ihtiyati haciz uygulanabilir.
İhtiyati Haciz Kararı Alınması
İhtiyati haciz kararı için alacaklı, borçlunun ikamet ettiği yer mahkemesine bir dilekçeyle başvurarak gerekli delillerini de dilekçede sunarak mahkemeye ibraz etmelidir. İhtiyati haciz için sunulan delillerin yaklaşık ispatı mahkemece yeterli görülmekte olup tam ispat aranmamaktadır. Uygulamada borçlu dinlenilmeden de ihtiyati haciz kararı alınabildiğini söyleyebiliriz. Mahkeme, alacaklının talebini kabul ederek ihtiyati haciz kararı verdiğinde alacaklının yapılan takip ve dava sonucunda haksız çıkma ihtimaline karşı %10 ile %15 arasında bir teminat almaktadır.
Alacaklı tarafından mahkeme tarafından kararlaştırılan teminat miktarının mahkeme veznesine yatırılmaması, kararın icrasını engellemektedir.
İhtiyati Haciz Kararlarının Uygulanması
İhtiyati hacze İİK madde 50 gereğince yetkili mahkeme karar verir. Alacaklı istemde bulunduğu alacağını gerekli delillerle yaklaşık olarak ispat etmek zorundadır. Mahkemenin kararıyla ihtiyati haciz kararı elde eden alacaklı derhal aynı yargı çevresinde bulunan icra dairesine bildirim ve talepte bulunmalıdır. Ayrıca alacaklı 10 gün içerisinde, mahkemeden alınmış olan karara dayanarak icra dairesinden ihtiyati haciz kararının uygulanmasını talep etmek zorundadır (İİK madde 261) . Aksi durumda mahkemeden alınmış olan ihtiyati haciz kararına yönelik, icra dairesine 10 gün içinde başvurulmadığı için ihtiyati haciz kararı kendiliğinden kalkacaktır.
İhtiyati Haciz Kararlarına İtiraz ve Süreler
Borçlu kendisi dinlenilmeden verilen ihtiyati haciz sebeplerine, mahkemenin yetkisine ve teminata karşı, huzurunda yapılan hacizlerde haciz işleminin, aksi durumda tutanağın kendisine tebliğinden itibaren 7 gün içerisinde itirazda bulunabilir. Bunun dışında hak kaybına uğrayan kişiler de ihtiyati haczi öğrendiği tarihten itibaren yedi gün içinde ihtiyati haczin dayandığı sebeplere veya teminata itiraz edebilir.
Mahkeme, gösterilen sebepleri inceleyerek itirazı kabul veya reddeder. Mahkeme, itiraz üzerine iki tarafı davet edip gelenleri dinledikten sonra, itirazı uygun görürse kararını değiştirebilir veya kaldırabilir. Şu kadar ki, iki taraf da gelmezse evrak üzerinde inceleme yapılarak karar verilir.
İtiraz üzerine verilen karara karşı istinaf yoluna başvurulabilir. Bölge adliye mahkemesi bu başvuruyu öncelikle inceler ve verdiği karar kesindir. İstinaf yoluna başvuru, ihtiyati haciz kararının icrasını durdurmaz (İcra İflas Kanunu madde 265).
-İhtiyati haciz geçici haciz niteliğine sahip olduğundan dolayı alacaklı, ihtiyati haciz kesinleşmeden malların satılıp paraya çevrilmesini ve alacağının bu bedelden ödenmesini talep edemeyecektir.
İhtiyati Haczin Kesinlik Kazanması
İhtiyati haciz kararı basit bir inceleme sonucunda ve genellikle borçlunun yokluğunda verildiği için ileride ortaya çıkabilecek telafisi güç durumların önüne geçebilmek amacıyla kararın verilmesinden itibaren 10 gün içerisinde icra dairesine söz konusu alacağa ilişkin talepte bulunmak ve dava açmak kanun koyucu tarafından zorunlu tutulmuştur. Şartların yerine getirilmemesi durumunda ihtiyati haciz kendiliğinden kalkacaktır. Dava ve takip sonucunda haklı çıkması durumunda ihtiyati haczin kesinleşmesiyle alacaklı borçlunun mallarının satılmasını isteyebilir.
-Alacaklının haksız ihtiyati haciz talebi nedeniyle menfaati olumsuz etkilenen borçlu bu durumda alacaklıya karşı tazminat davası açma hakkına sahiptir.
-Haksız ihtiyati haciz nedeniyle alacaklı, borçlunun ve 3. kişilerin bu sebeple uğradıkları zararları tazmin etmekle yükümlü tutulmuştur.
