İşçinin iş sözleşmesini haklı sebeple fesih hakkı

İşçinin iş sözleşmesini haklı sebeple fesih hakkı

Hangi hallerde işçi iş sözleşmesini feshedebilir?

Çalışma hayatının hem işveren hem de işçi açısından getireceği kimi olumsuzluklara binaen taraflara fesih hakkı tanınmıştır.4857 sayılı iş kanunu taraflara tanınan bu fesih hakkını düzenleyerek güvence altına almıştır.

İş Kanunu’nun 24.maddesi işçinin haklı nedenle derhal fesih hakkını düzenlemiştir.Buna göre işçi belirli süreli veya belirsiz süreli iş sözleşmelerinde iş sözleşmesinin süresinin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin iş sözleşmesini kimi hallerde feshedebilir.

Bu haller sağlık sebepleri ,ahlak ve iyi niyet kuralına uymayan haller ve benzerleri ile zorlayıcı sebepler olarak 24. maddede belirtilmiştir.

Sağlık sebepleri  

İş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı ve yaşayışı için tehlikeli olursa bu durumda işçi haklı fesih sebebine dayanarak derhal fesih hakkını kullanabilir.

İşçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan  buluşup görüştüğü işveren yahut başka bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan başka bir hastalığa tutulursa iş sözleşmesini haklı olarak feshedebilir.

Ahlak ve iyi niyet kuralına uymayan haller ve benzerleri

İşveren iş sözleşmesi yapılmış olduğu sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri hakkında yanlış şartlar veya vasıflar göstermek ya da gerçeğe uygun olmayan bilgiler vermek veya sözler söylemek suretiyle işçiyi yanıltırsa bu işçi tarafından haklı bir fesih sebebi olacaktır.

İşveren işçinin veya ailesinden birinin şeref ve namusuna dokunacak şekilde sözler söyler ya da davranışlarda bulunursa yahut cinsel tacizde bulunursa işçi bu durumda da haklı fesih hakkını kullanabilecektir.

İşveren işçiye veya ailesinden birine sataşmada bulunur veya gözdağı verirse ya da işçiyi veya ailesi üyelerinden birini kanuna karşı davranışa özendirir,kışkırtır,sürükler yahut işçiye ve ailesi üyelerinden birine karşı hapsi gerektiren bir suç işlerse veya işçi hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız  ağır isnat  ve ithamlarda bulunursa tüm bu durumlarda işçi haklı fesih hakkını kullanabilecektir.

İşçinin diğer bir işçi veya üçüncü kişiler tarafında iş yerinde cinsel tacize uğraması ve bu durumu işverene bildirmesine rağmen gerekli önlemler alınmaması durumunda da işçi derhal haklı fesih hakkını kullanabilecektir.

İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümlerine yahut sözleşme şartlarına göre hesap edilmez ve ödenmezse işçi fesih hakkını kullanabilir.

Ücretin parça başına veya iş tutarı üzerinden ödenmesi kararlaştırılıp ta işveren tarafından işçiye yapabileceği sayı ve tutardan az iş verildiği durumlarda aradaki ücret farkı zaman esasına göre ödenerek işçinin eksik aldığı ücret ödenmezse ya da çalışma şartları uygulanmazsa bu durumlarda işçi yasal olarak fesih hakkını kullanabilir.

Zorlayıcı sebepler

İşçinin çalıştığı iş yerinde 1 haftadan fazla işin durmasını gerektirecek bir maninin ortaya çıkması durumunda da işçi  haklı nedenle derhal fesih hakkını kullanabilecektir.

İşçi haklı nedenle fesih hakkını kullanırsa ihbar tazminatı alabilir mi?

İhbar tazminatı işçinin en az 2 en çok 8 haftalık ücreti tutarında belirlenen ve işçinin kıdem süresine göre hesaplanması gereken tazminattır.İhbar tazminatı işçinin yaklaşık 2 aylık ücret tutarı kadardır.Bundan dolayı işçi ihbar tazminatını içeride bırakmak istemez.

İş kanununun 17. maddesine göre taraflardan biri iş sözleşmesini tek taraflı olarak feshedecekse işçinin kıdemine göre belirlenecek bir süre öncesinde bunu karşı tarafa bildirmelidir.

İş kanununu 17.maddesinde açık bir şekilde öngörüldüğü üzere ihbar tazminatı iş sözleşmesini tek taraflı olarak fesheden tarafın diğer tarafa ödemesi gereken bir tazminat olduğu için ,iş sözleşmesini fesheden taraf haklı bir sebebe dayansa bile ihbar tazminatına hak kazanamaz.Yani ihbar tazminatına hak kazanabilmenin öncelikli şartı iş sözleşmesini karşı tarafın feshetmesidir.

 

İhbar tazminatı almak için şu iki şartın yerine getirilmesi gerekir:

-İş sözleşmesinin iş kanununun 17.maddesi uyarınca karşı tarafça feshedilmesi

-İhbar sürelerinin kullandırılmamış olması

Bu iki şartın varlığı halinde ihbar tazminatı söz konusu olabilecekken ;haklı sebeple işten ayrılan işçi haklı olsa bile iş sözleşmesini karşı taraf değil de kendisi feshettiği için ihbar tazminatı almaya hak kazanamayacaktır.

İşçi haklı nedenle fesih hakkını kullanırsa kıdem tazminatı alabilir mi?

Kıdem tazminatının hak edilmesi için aynı işçinin aynı iş yerinde ve aynı iş verenin yanında en az 1 yıl çalışması gerekir.

Kural olarak işten kendi isteği ile ayrılan işçi kıdem tazminatı alamaz.Fakat iş sözleşmesinin askerlik görevi,emeklilik hakkının elde edilmesi ,sağlık problemlerinin işin sürekli olarak yapılmasına engel olmasının belgelenmesi ,işverenin iyiniyet ve ahlak kurallarına aykırı davranışlarda bulunması sebebiyle işçi tarafından iş sözleşmesinin haklı olarak feshedilmesi durumunda çalışma süresinin en az 1 yıl olması şartıyla işçi kıdem tazminatına hak kazanabilir.

Ezcümle işçi yukarıda da bahsettiğimiz üzere haklı sebeple derhal fesih hakkını kullanırsa ve işçinin çalışma süresi 1 yıl ve yukarıdaysa bu durumda kıdem tazminatına hak kazanabilecektir.

İşçi haklı nedenle fesih hakkını kullanırsa işsizlik maaşı alabilir mi?

4447 sayılı işsizlik sigortası kanununa göre son 120 günü sürekli olmak üzere son 3 yıl içinde en az 600 gün süre ile prim ödemiş olup ta kendi istek ve kusuru dışında işsiz kalanlardan ;

-Hizmet akitleri işveren tarafından haklı neden olmaksızın feshedilenler

-Haklı nedenle işi kendisi bırakan işçiler

-Hasta olduğu için işten çıkarılan işçiler

-Belirli süreli iş sözleşmesiyle çalışıp ta sürenin bitiminde işsiz kalanlar

Süresi içinde İŞKUR’a şahsen başvurarak,yeni bir iş almaya hazır olduklarını kaydettirerek ve en az 600 gün işsizlik sigortası primi ödemiş olmaları durumunda işsizlik ödeneğine hak kazanabilirler.


Bu Makaleyi Paylaş