Devir Açısından Kıymetli Evraklar
Devir açısından kıymetli evraklara baktığımızda karşımıza nama yazılı,emre yazılı,hamile yazılı senetler olarak karşımıza çıkar.Devir usulü olarak her birinin devir işlemi farklı şekilde yapılmaktadır.Nama yazlı bir senedin devri için öncelikle alacağın temliki sonrada teslim işlemi gerekmektedir.İkisinin varlığı halinde devirden bahsedilir.Emre yazılı senetlerde ise ciro ve teslim ile olurken hamile yazılı senetlerde sadece teslim ile bu kıymetli evraklar devredilmiş olacaktır.
Nama Yazılı Senette Devir İşlemleri Nasıl Olur?
Belli bir şahıs namına yazılı olup da, onun emrine kaydını ihtiva etmeyen ve kanunen de emre yazılı senetlerden sayılmayan kıymetli evrak nama yazılı senet sayılır.Nama yazılı senet dediğimizde emre yazılıdır ibaresi olmayacak demektir.Ancak emre yazılı düzenlenen ve üstüne emre yazılı değildir menfe ibaresi bulunan senetlerde nama yazılı senet olarak düşünülür.Yani emre yazılı olarak düzenlenen bir senette nama yazılı hale getirebiliriz.
Nama yazılı senetlerde soyutluluk ilkesi dediğimiz ilke yoktur.Bu senetler illi senetlerdir.Şöyle ki illi olması demek sebebe bağlı ve nama yazılı senet devredildiğinde bunu alan kişinin hem şekli hem de maddi hukuk incelemesi yaptıktan sonra bu senedin geçerliliğine kanaat getirip alması demek anlamına gelmektedir.
Diğer senetler soyutluk ilkesine tabi oldukları için onlar sadece şekli inceleme ile karşı tarafa geçmiş olacak ve 3. kişilerin iyiniyet durumlarında bu gözetilecektir.
Nama yazılı senetlerde maddi hukuk incelemesi olması gerektiği için illi senet olduğundan dolayı burada artık senedi devralan kişinin iyiniyetle tesliminden bahsedilemez.
Bir de nama yazılı senetlerde nama yazılı pay senetleri konusuna değinmek gerekir.Nama yazılı pay senetlerini kanun koyucu devir işlemini ciro edilerek ve teslim ile olacağını belirtmiştir.Bu da bir tartışma doğurmuş olup eğer ki nama yazılı yazılıdır denilirse burada ciro ile devir söz konusu denilmiş olup bu devir işlemi emre yazılı senetler için öngörülmüş usuldür.Burada bir tartışma olduğu unutulmamalıdır.
Aynı zamanda ;alacağın temliki yazılı devir beyanı olup, senedin arkasına veya ayrı bir kağıt (alonj) üzerine yazılabilir. Devir şekli dolayısıyla senet borçlusu, temel ilişkideki eksiklik yada noksanlıkları yani def’ileri senedi devralan üçüncü kişiye karşı da ileri sürebilir.Bu sebeple bu grup senetlerin mücerretlik niteliği sınırlı şekildedir.
Emre Yazılı Senetlerde Devir İşlemleri Nasıl Olur?
Emre yazılı olan ve kanunen böyle sayılan kıymetli evrak emre yazılı senetlerdendir. Buna göre bir kıymetli evrakın emre kıymetli evrak sayılabilmesi için; ya lehine düzenlenen kişinin isminden sonra emrine kaydı (menfe ibaresi) bulunmalı, ya da böyle hiç bir kayıt bulunmamakla beraber, kanunen emre sayılan bir senedin bulunması gerekir. Kambiyo senedi olarak adlandırılan bono, poliçe çek ile makbuz senedi ve varant vb.kanunen emre yazılı senetlerdir.
Emre yazılı senetler devir işlemlerinde ciro ve teslim yolu ile devredilir.Bu ciro işleminde her devredilen kişi ciranto olarak adlandırılır ve senedin arka kısmında yer alır.Eğer ki arka da yer kalmaz ise alonj adı verilen kağıda devam edilir.Bu ciro işlemlerinde emre yazılı senetlerde beyaz ciro ve tam ciro olarak yapılabilmektedir.
Beyaz ciro dediğimizde isminin belli olmadığı sadece ödeyiniz ibaresinin bulunduğu ciro şeklidir.Tam ciro ise belirtilen kişiye, adına ödeyeceğim ibaresi bulunmaktadır.
Emre yazılı senetler soyutluk ilkesine tabi olup illi senetler değillerdir.Yani burada tam mücerrettlikten söz edilecektir.Bunu sonucu olarak senedi teslim alan kişi sadece şekli anlamda bir inceleme yapacak olup bu senedin diğer kişiye maddi hukuk açısından nasıl eline geçtiği değerlendirilmesine girilmeyeceğini ifade etmektedir.
Emre yazılı senet dediğimizde;ipotekli borç senedi ve irat senedi, hisse senetleri, intifa senetleri, tahviller, varlığa dayalı menkul kıymetler, katılma intifa senetleri, kar ve zarar ortaklığı belgesi, kara iştirakli tahvil ve hisse senedi ile değiştirilebilir tahviller emre düzenlenemez. Bunun dışında yasalarda öngörülen tüm kıymetli evraklar aklımıza gelmelidir.
Emre yazılı senetlerin nama yazılı hale dönüştürülmesi de mümkündür.Şöyle ki emre yazılı düzenlenen senedin üstünde emre değildir kaydı konularak ve çizilerek ve altına nama düzenlenmiştir yazılarak nama yazılı senet haline getirebiliriz.
Hamiline Yazılı Senetlerde Devir İşlemleri Nasıl Olur?
Hamiline yazılı senetler dediğimizde ,senedin metninden veya senedin şeklinden, hamili kim ise o kimsenin hak sahibi olduğu anlaşılan her kıymetli evrak hamiline yazılı senet olarak kabul edilir. Bu tür kıymetli evrakta, senedi elinde tutan kişi, senedin zilyedi ve o senedin maliki sayılır.
Bir kıymetli evrakın hamiline düzenlenebilmesi için yasada açıkça bu yönde bir hüküm olması gerekir.Hukukumuzda poliçe ve bono hamiline düzenlenemez iken çek ise hamiline düzenlenebilecektir. Buna karşın, banka bonosu, finansman bonosu,varlığa dayalı menkul kıymet, katılma intifa senedi, kara iştirakli tahvil hamiline düzenlenebilir.
İpotekli borç senedi ve irad senedi, rehinli tahvilat hamiline yazılabilir. Yine aynı şekilde yatırım fonu katılma belgesi ve hamiline yazılı mevduat sertifikası hamiline düzenlenebilir. Buna karşın makbuz senedi, varant, nakliye senedi, konşimento hamile yazılı olarak düzenlenemez.
Hamiline yazılı senetler devri en kolay olan senetlerdir.Hamiline yazılı senetlerin devri teslim yolu ile yapılır.Senedi elinde bulunduran kişi o senedin sahibi hükmündedir.Hamiline yazılı senetlerde soyutluk ilkesine haiz senetlerdir.Hamiline yazılı bir senedin devri için, taraflar arasında bir anlaşmaya dayanılarak zilyetliğin karşı tarafa geçirilmesi yeterlidir. Bir diğer ifade ile hamiline yazılı senetler, kıymetli evrakın teslimi ile devredilir.
Kıymetli evraklarda devir işlemleri niteliği gereğince belirli şartlara bağlanmıştır.Bu yüzden bu senetlerin varlığı halinde veya bu senetleri düzenlendiği ve bir hak kaybı ile karşı karşıya kalındığı takdirde bir avukat yardımına başvurmak en iyi çözüm yolu olacaktır.Proaktif hukuk ve danışmanlık ailesi olarak sizlere online destek de sunmaktayız.İster ofisimize gelip yardım alabilir isterseniz online destek alarak sorularınıza yanıt bulabilirsiniz.Proaktif ailesi olarak çeşitli hukuki alanlarda deneyimli avukatlarla çalışarak sizlere en iyi şekilde hizmet vermeye çalışmaktayız.Bünyemizde çalıştırdığımız avukatlar alanlarında deneyimli olup sizlere en iyi hizmeti sunmaktadırlar
