Limited şirketlerde haklı sebeple fesih kurumuna ilişkin düzenlemeler eski Ticaret Kanununda yer almakla birlikte 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu bu konuda önemli yenilikler ve değişiklikler getirmiştir. Anonim şirketlerde yeni kanuni düzenleme ile ilk defa kanun metninde yer alan haklı sebeple feshe ilişkin hükümler temel prensip çerçevesinde limited şirket ile paralellik arz etmektedir. Anonim şirketlerde haklı sebeple fesih davası açma hakkı azlık pay sahiplerine tanınmış, limited şirketlerde ise haklı sebeple fesih davası açma hakkı pay sahiplerinin pay oranlarına bakılmaksızın herhangi bir pay sahibine tanınmıştır.
Limited şirketlerin haklı sebeple feshi Türk Ticaret Kanunu madde 636 ‘ da düzenlenmiştir. Buna göre haklı sebeplerin varlığı halinde her ortağın mahkemeden şirketin feshini isteyebileceği belirtilmiştir. Kanunun 636. maddesinin 3. fıkrasında hakim, şirketin feshi yerine davacı ortağın payının gerçek değerinin ödenmesi suretiyle çıkarılmasına ya da duruma uygun düşen ve kabul edilebilir bir çözüme karar verebilecektir. Bu hüküm kanun koyucunun şirketin devamlılığını sürdürmesi açısından getirmiş olduğu önemli bir dayanaktır.
Limited Şirketin Feshinde Haklı Sebepler
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu, haklı sebeple şirketlerin feshine ilişkin hükümler içermekte ancak haklı sebebe ilişkin herhangi bir tanım ya da haklı sebeplerin içeriği hakkında herhangi bir düzenleme getirmemiştir. Kanun hükümleri itibariyle anonim şirketlere ilişkin hükümlerin olanak bulunması durumunda limited şirketlere kıyasen uygulanacağı sıklıkla ifade edilen bir husustur. Bu açıdan limited şirketlerin feshinde haklı sebepler olarak belirtebileceğimiz başlıca durumlar şu şekildedir:
➢ Azlık hakları ile bireysel hakların süreklilik taşıyan şekilde ihlal edilmesi,
➢ Şirketteki hakimiyetin ( çoğunluk gücünün ) kötüye kullanılması,
➢ Ortakların şirket bilgilerinin gizliliği sınırları dahilinde bilgi alma ve inceleme haklarının engellenmesi,
➢ Ortaklık ilişkisini çekilmez hale getiren nedenler,
➢ Ortaklardan belirli bir gruba veya kişiye haksız menfaat sağlanması,
➢ Ortakların mali haklarının ciddi derecede ihlal edilmesi,
➢ Genel kurulun kanundaki usule aykırı olarak birçok kez toplantıya çağrılması,
➢ Şirketin pasiflerinin sürekli nitelikte artış göstermesi,
➢ Ortaklara ana sözleşme çerçevesinde dağıtılan kar payının düzenli olarak azalması.
Limited şirketin feshine hükmedilebilmesi için şirketin devamlılığını sağlayan unsurların ortadan kalkmış olması gerekmektedir. Davacı tarafından ileri sürülen haklı sebeple fesih nedenlerinin şirketin devamlılığı açısından ortaya çıkabilecek sonuçlardan ağır olmaması durumunda mahkeme şirketin feshi yerine uygun bir çözüme karar vermelidir. Kanun düzenlemesinde belirtilen şekliyle mahkeme, istemde bulunulan talep yerine, davacı ortağa payının gerçek değerinin ödenmesine ve davacı ortağın şirketten çıkarılmasına ya da duruma uygun düşen ve kabul edilebilir diğer bir çözüme hükmedebilecektir.
Limited şirketlerde herhangi bir ortağın dava açabilmesi haklı sebeple fesih kurumuna yönelik olarak önemli bir düzenlemedir. Anonim şirketlere uygulanacak hükümlerin kıyas yolu ile limited şirketlere de uygulanması şirketler hukuku açısından sermaye şirketlerine uygulanacak hüküm ve sonuçların tespitinde önem arz etmektedir. Sermaye şirketlerinde haklı sebeple fesih davası açacak olan azlık pay sahibi ya da ortakların hak kaybı yaşamamaları adına uzman bir ticaret hukuku avukatından danışmanlık hizmeti alınması tavsiye edilmektedir. Hukuk büromuz alanında uzman ticaret ve şirketler hukuku avukatları ile bireysel müvekkillerine ve kurumsal firmalara hukuki danışmanlık hizmeti sunmaktadır.
Limited Şirketin Haklı Sebeple Feshi Davası
Limited şirketin haklı sebeple feshi davasında davacının talebi, kanun hükümlerinin gerçekleşmesi neticesinde şirketin feshine karar verilmesidir. Buna karşılık hakim şirketin feshedilmesi ve tüzel kişiliğinin sona ermesi yerine olanaklı ve duruma uygun düşen başka bir çözüme karar verebilecektir. Kanunun amacı uyarınca hakim, şirketin varlığını sürdürmesi için öncelikle uygun görülen ve olanaklı olan başka çözümlere yönelmeli ve bu açıdan herhangi bir olanak bulunmadığı takdirde son çözüm yolu olarak şirketin feshine karar vermelidir.
Kanunun 636. maddesi çerçevesinde mahkeme, davacının ileri sürdüğü sebeplere bağlı olarak fesih sebeplerinin doğruluğunun tespit edilmesine karşılık takdir yetkisine sahip olduğundan dolayı mutlak surette şirketin feshine karar vermek durumunda değildir. Bu durumda başvurulabilecek olan imkanlardan birisi davacı ortağın ortaklık payının verilmesi suretiyle ortaklıktan çıkarılmasıdır. Belirtilen durumun dışında kanunda fesih dışında başvurulabilecek yollar ifade edilmediğinden ötürü mahkeme önüne gelen ihtilaf açısından uygun gördüğü başka çözüm yollarına kabul edilebilir olması durumunda başvurarak kararını verebilecektir.
Limited şirketlerde haklı sebeple fesih davasını, anonim şirketlerden farklı olarak her ortak açabilmektedir. Dava, şirket tüzel kişiliğine yöneltilerek açılacaktır. Açılacak olan davada görevli mahkeme Asliye Ticaret mahkemesi, yetkili mahkeme ise şirket merkezinin bulunduğu yer mahkemesidir.
