Toplu İş Sözleşmesinin Uygulanma Alanı

Toplu İş Sözleşmesinin Uygulanma Alanı

Toplu iş sözleşmesi, işçi sendikası ile işveren sendikasının veya işçi sendikası ile sendikası olmayan işverenin hizmet sözleşmesinin içeriği ve sona ermesi ile alakalı hükümleri düzenlemek amacıyla yaptıkları; ayrıca tarafların hak ve yükümlülükleri, sözleşmenin uygulanması, denetlenmesi ve uyuşmazlıkların çözümü ile ilgili hükümleri ihtiva eden iş sözleşmesidir. Bu açıdan sözleşmenin işçi tarafında muhakkak işçi sendikası yer almalıdır. Buna karşılık işverenin sendika üyesi olması zorunlu tutulmamıştır. Toplu iş sözleşmesinin hukuki ve ekonomik amaçları arasında işçilerin çalışma koşullarını iyileştirmek, ücret zammı çerçevesinde eşya ve para gibi olanaklarla maddi durumların güçlendirilmesi dile getirilebilir.

Geçerli bir toplu iş sözleşmesinden söz edebilmemiz için öncelikle tarafların sözleşme yapmaya ehliyetli ve yetkili olup olmadıklarının tespit edilmesi gerekmektedir. Hukukumuzda toplu iş sözleşmesi yapma ehliyeti ve yetkisi olanlar işçi ve işveren sendikaları ile sendika üyesi olmayan işverenlerden oluşmaktadır.

Toplu iş sözleşmesi açısından diğer bir geçerlilik koşulu kanunda da ifade edildiği üzere sözleşmenin yazılı şekil şartına tabi olması gerektiğidir. Toplu iş sözleşmesi en az 1 ve en çok 3 yıl süreli olarak yapılabilecektir. Sözleşmenin süresi, imzalanmasından sonra taraflarca uzatılamaz, kısaltılamaz ve sözleşme süresinden önce sona erdirilemez.

İş hukuku, temel aldığı hukuki prensipler, öğreti ve mahkeme kararları ile gelişim sürecini halen devam ettiren bir hukuk dalıdır. Bu açıdan İş Kanunu da zayıf olanın güçlü karşısında korunmasına yönelik olarak işçi lehine yorum ve işçinin korunması ilkesini bu hususta temel almıştır. Hukuki gelişime bağlı olarak işçiler sendikalar etrafında örgütlenerek işverene karşı iş koşullarının iyileştirilmesi vb. sebeplerle korunma sağlamıştır. İş hukukuna ilişkin ihtilafların mahkemelerde çözüme kavuşturulması da işçi lehine yorum ilkesi çerçevesinde ele alınmaktadır. Ancak her uyuşmazlığın basit şekilde çözümlenmesi elbette mümkün değildir. Proaktif hukuk bürosu, iş hukuku alanında uzman avukatlarıyla müvekkillerin hukuksal sorunlarını en kısa sürede çözüme kavuşturmak amacıyla hukuki danışmanlık ve dava hizmeti sunmaktadır.

Zaman Bakımından Uygulama Alanı

Toplu iş sözleşmesinin zaman bakımından uygulanması, sözleşmenin yürürlükte kaldığı süreyi ifade etmektedir. 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun 35. maddesine göre toplu iş sözleşmesi en az 1 ve en çok 3 yıl süreli olarak yapılabilir. İstisnai olarak faaliyetleri 1 yıldan az süren işlerde uygulanmak üzere gerçekleştirilen toplu iş sözleşmelerinin süresi bir yıldan az olabilir. Ancak ilgili işin tamamlanamaması halinde bu sözleşmeler bir yılın sonuna kadar uygulanır.

Yer Bakımından Uygulama Alanı

Toplu iş sözleşmesinin yer bakımından uygulanması, işyeri, işletme ve gruba dahil işyerlerinde uygulanmasını ifade etmektedir. Son dönemde sıklıkla karşılaşılan asıl işverenin işyerindeki bazı işleri alt işverene devretmek suretiyle gerçekleştirilen faaliyetlerin toplu iş sözleşmesi kapsamında değerlendirilip değerlendirilemeyeceği sıklıkla karşılaşılan bir husustur. Bu noktada asıl işverenin işyerindeki toplu iş sözleşmesinin alt işverenin işyerinde ve alt işverenin işyerindeki toplu iş sözleşmesinin de asıl işverene ait işyerinde uygulanması mümkün olamayacaktır. Ancak İş Kanunu’nun 2. maddesinde belirtildiği üzere asıl işveren, alt işverenin taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerinden alt işveren ile birlikte sorumludur. Ayrıca bir işyerinin iş kolunda değişiklik meydana gelmesi koşuluyla başka bir yere nakli, işyerinin kapanıp yeniden açılması, işverenin değişmesi gibi durumlar sözleşmenin yürürlüğünü ve uygulanmasını engellememektedir.

Kişi Bakımından Uygulama Alanı

Toplu iş sözleşmesinin kişi bakımından uygulama alanı, sözleşme tarafı işveren sendikasının üyesi olan veya sendika üyesi olmayan işveren ile sözleşmeye taraf işçi sendikası üyesi olan işçileri ve bazı kanuni yollarla sözleşme kapsamında yer alan diğer işçileri içermektedir. Bir işçinin kanun hükmü gereği sendikaya üye olamaması, işçinin toplu iş sözleşmesinden yararlanmasına engel teşkil etmemektedir. Ancak bazı işçiler toplu iş sözleşmesi tarafı işçi sendikasının üyesi olsalar dahi toplu iş sözleşmesinden yararlanamaz. Bu kategoride değerlendirilen işçiler şunlardır:

➢     Kapsam dışı bırakılan işçiler ( Birtakım üst düzey yöneticilerin, teknik personelin, hukukçuların, mühendislerin ve müdürlerin yaptıkları işin niteliğine bağlı olarak toplu iş sözleşmesi dışında tutulmasını ifade etmektedir. )

➢     Grev ( iş mücadelesi ) esnasında çalışanlar ( Grev neticesinde imzalanmış bir toplu iş sözleşmesinin mevcudiyeti söz konusu olduğunda, grev sırasında işyerinde çalışmış olan işçiler toplu iş sözleşmesinden yararlanamayacaklardır. İlgili hüküm, sözleşmeye taraf sendikanın üyesi bulunan işçileri kapsamakla birlikte, işyerinde çalışan ve taraf işçi sendikası olmayan işçileri de kapsamaktadır. )

➢     İşveren vekili olduğu halde işveren sayılanlar


Bu Makaleyi Paylaş