Vergi Usul Kanunu ve diğer vergi kanunlarına göre tutulan ya da düzenlenen, saklama ve ibraz edilmesi hususunda mecburiyet taşıyan defter ve belgelerin gizlenmesi kaçakçılık suçunu oluşturmaktadır. Vergi suçları mali nitelik taşıyan suçlar ve ceza hukuku anlamında suçlar olarak kategorilendirilmektedir. Mali nitelik taşıyan suçlar, vergi ziyaı, genel usulsüzlükler ve özel usulsüzlükler olmak üzere Vergi Usul Kanunu 341 vd. maddelerinde düzenlenmiştir. Bu kategoride yer alan suçlar açısından kanun koyucu parasal ve ekonomik yaptırımlar öngörmüş, suçların tespitinin idare tarafından gerçekleştirilmesi gerektiği ifade edilmiştir.
Vergi suçları açısından ikinci kategoride ceza hukuku anlamında vergi suçları yer almaktadır. Bu kapsamda Vergi Usul Kanunu birtakım vergi suçları için ceza mahkemelerinde yargılamaya tabi tutulması ve hürriyeti kısıtlayıcı cezalara hükmedilmesini düzenlemektedir. Cezai nitelik taşıyan suçlar, vergi kaçakçılığı suçu, vergi mahremiyetinin ihlali suçu ve yükümlülerin özel işlerini yapma suçundan meydana gelmektedir. Belirtilen suçlar açısından Vergi Usul Kanununda ve hüküm bulunmayan durumlarda Türk Ceza Kanunu temel alınarak bu suçları gerçekleştiren kişiler açısından hapis cezası yaptırımı öngörülmüştür.
Vergi Kaçakçılığı suçu, Vergi Usul Kanunu ‘ nun 359. maddesinde düzenlenmiştir. Vergi kaçakçılığı suçunda vergi yükümlüsü, vergi sorumlusu ve bu kişilerin gerçekleştirmiş olduğu suça iştirak edenler vergide belirli miktarda kayba yol açacak şekilde hileli eylem ve davranışlarda bulunmaktadır. İlgili maddede ifade edilen hileli eylemler şunlardır:
➢ Defter ve kayıtlarda hesap ve muhasebe hileleri,
➢ Gerçek olmayan ve kayda konu işlemlerle ilgisi bulunmayan kişiler adına hesap açılması,
➢ Defterlere kaydı gereken hesap ve işlemleri vergi matrahının azalması sonucunu doğuracak şekilde tamamen veya kısmen başka defter, belge veya diğer kayıt ortamına kaydedilmesi,
➢ Defter, kayıt ve belgelerin tahrif edilmesi,
➢ Defter, kayıt ve belgelerin gizlenmesi,
➢ Muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenlenmesi ve bu belgelerin kullanılması.
Yukarıda ifade edilen hileli davranışlarla vergi kaçakçılığı suçunu meydana getiren kişiler hakkında 18 aydan 3 yıla kadar hapis cezasına hükmedilecektir. Belirtilen eylemlerin gerçekleştirilmesi durumunda kişi veya kişiler hakkında hürriyeti kısıtlayıcı eylemler uygulanmasında kusur şartı aranmaktadır.
Varlığı noter tasdik kayıtlarına dayanan ve sair suretlerle sabit olan, inceleme esnasında vergi incelemesine yetkili kimselere defter ve belgelerin ibraz edilmemesi, ilgili kanun hükmü gereğince gizleme olarak kabul edilmektedir. Gerçek bir işlem ya da duruma dayanmakla birlikte ilgili işlem veya durumu mahiyet ya da miktar itibariyle gerçeğe aykırı şekilde yansıtan belge, içeriği ve kapsamı itibariyle yanıltıcı belgedir.
Vergi Usul Kanunu ve diğer vergi kanunları uyarınca;
➢ Tutulan veya düzenlenen ve saklama ve ibraz mecburiyeti bulunan defter, belge ve kayıtları yok edenler
➢ Defter sayfalarını yok ederek yerine başka yapraklar koyanlar ya da hiç yaprak koymayanlar,
➢ Belgelerin asıl ya da suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenleyenler veya bu belgeleri kullananlar 3 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacaktır.
Burada belirtilen sahte belge, gerçek bir işlem veya durum olmadığı halde bu hususlar varmış gibi düzenlenen belgeyi ifade etmektedir. Vergi Usul Kanunu hükümleri uyarınca ancak Maliye Bakanlığı ile anlaşması bulunan kişilerin basabileceği belgeleri, Bakanlık ile anlaşması bulunmadığı halde basanlar ve bilerek kullananlar 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacaktır.
Kaçakçılık suçuna uygulanacak olan yaptırım ayrıca vergi ziyaı cezasının uygulanmasına engel teşkil etmeyecektir. Bunun dışında cezada indirim sebebi olarak Vergi Usul Kanunu madde 360 hükmüne göre vergi kaçakçılığı suçunun işlenişine iştirak eden suç ortaklarının bu suçların işlenmesinde menfaatinin bulunmaması durumunda, Türk Ceza Kanunu suça iştirak hükümleri çerçevesinde verilecek olan cezanın yarısı indirilecektir.
Vergi Usul Kanunu madde 139 ‘ a göre vergi incelemesinin hukuka uygun şekilde yapılabilmesi için incelemenin iş yerinde gerçekleştirilmesi gerekmektedir. İş yerinde inceleme yapılmasının istisnasını oluşturan durumlar; vergi incelemesinin iş yerinde yapılmasının imkansızlaşması, mükellef ya da vergi sorumlusunun talebinin bulunması, ölüm, iş yerinin inceleme için müsait olmaması ve işin terk edilmesi şeklinde zorunlu sebeplerin bulunması halinde gerçekleştirilecek olan inceleme ilgili dairede yapılabilir. Belirtilmiş olan mücbir sebeplerden herhangi birinin varlığı sebebiyle ilgili defter veya belgelerin ibraz edilememesi halinde, mücbir sebep son buluncaya kadar vergi kaçakçılığı suçu oluşmamaktadır.
Vergi hukukuna ilişkin uyuşmazlıklarda ve hukuki yönden vergi hukukuna ilişkin gerekli bilgilerin edinilebilmesi amacıyla uzman bir vergi avukatından hukuki danışmanlık ve avukatlık hizmeti alınması tavsiye edilmektedir. Avukatlık büromuz, vergi hukuku alanında uzman avukatlarımız aracılığıyla kişilerin vergi uyuşmazlıklarında hak kaybı yaşamaması ve sorunların en kısa sürede kesin sonuca kavuşturulması amacıyla hukuki danışmanlık hizmeti sunmaktadır.
