Boşanma davası sırasında hakim, çocukların velayetini hangi eşe bırakacağına karar verir. Bu nedenle ayrıca bir velayet davası açmaya gerek olmayabilir. Ancak boşanma sonrasında şartların değişmesi halinde velayet değişikliği için yeni bir dava açılabilir.
Velayet hakkı kendisine verilmeyen eş, çocuğun ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla tedbir nafakası (boşanma süresince) ve iştirak nafakası (boşanma kesinleştikten sonra) ödemekle yükümlüdür.
Genel olarak çocuklar küçük yaşta annelerine bırakılmaktadır; fakat bu durum mutlak bir kural değildir. Çocuğun üstün yararı gözetilmediği, ihmal veya istismar söz konusu olduğu hallerde velayet babaya verilebilir veya mevcut karar değiştirilebilir.
Eşler (ana ve baba): Çocuğun biyolojik anne ve babası, evlilik devam ettiği sürece ortak velayet hakkına sahiptir.
Evlat edinen kişi: Çocuğu evlat edinen kişi, evlat edinme işlemi tamamlandığında velayet hakkını kazanır.
Bunun dışında kardeşler, büyükanne, büyükbaba veya diğer akrabalar velayet davası açamaz. Onların tek yapabileceği, çocuğun korunmasına ilişkin sosyal hizmetler aracılığıyla başvuruda bulunmak ya da vesayet yoluna gitmektir.
Velayet, çocuğun menfaati doğrultusunda her zaman yeniden düzenlenebilir. Haklı nedenler ortaya çıktığında velayet davası açılabilir.
Velayet davası açılmasına neden olabilecek durumlar:
Boşanma sonrası çocuğun yaşam koşullarının değişmesi,
Velayeti alan ebeveynin çocuğa yeterli bakım sağlayamaması,
Ebeveynin ekonomik, psikolojik veya sosyal şartlarının olumsuz etkilenmesi,
Çocuğun istismar, ihmal veya şiddete maruz kalması,
Velayet hakkını kötüye kullanma.
Boşanma sırasında taraflardan biri çocuğun velayetini diğer eşe bırakmış olabilir. Ancak bu karar kesin hüküm teşkil etmez. Yani ilerleyen dönemde koşullar değiştiğinde, çocuğun üstün yararı gözetilerek yeni bir velayet davası açılabilir.
Burada önemli olan nokta, davacının haklı nedenlerini ve çocuğa daha iyi bir gelecek sağlayabileceğini kanıtlamasıdır.
Görevli mahkeme: Aile Mahkemesi (yoksa Asliye Hukuk Mahkemesi).
Yetkili mahkeme: Davalının dava tarihindeki yerleşim yeri mahkemesi.
Yargılama usulü: Basit yargılama usulü uygulanır.
Uzman görüşü: Gerekli görüldüğünde pedagog, psikolog veya sosyal çalışmacı raporu alınır.
| Konu | Açıklama |
|---|---|
| Görevli Mahkeme | Aile Mahkemesi (yoksa Asliye Hukuk Mahkemesi) |
| Yetkili Mahkeme | Davalının yerleşim yeri mahkemesi |
| Davayı Açabilecek Kişiler | Anne, baba, evlat edinen kişi |
| Davayı Açamayacak Kişiler | Kardeş, büyükanne, büyükbaba vb. |
| Davanın Şekli | Basit yargılama usulü |
| Temel Kriter | Çocuğun üstün yararı |
1. Velayet davası nedir?
Çocuğun bakım, eğitim ve korunmasına ilişkin hakların belirlenmesi amacıyla açılan davadır.
2. Velayet davasını kim açabilir?
Yalnızca anne, baba ve evlat edinen kişiler açabilir.
3. Velayet davası hangi mahkemede açılır?
Görevli mahkeme aile mahkemesidir.
4. Boşanma davası sırasında ayrıca velayet davası açmaya gerek var mı?
Hayır, hakim boşanma davasında velayete de karar verir.
5. Anlaşmalı boşanmadan sonra velayet değiştirilebilir mi?
Evet, şartların değişmesi halinde yeni bir dava açılabilir.
6. Çocuk genelde kime verilir?
Küçük yaşta çocuklar genellikle anneye bırakılır; ancak çocuğun yararı esas alınır.
7. Velayet değiştirme davasında süre sınırlaması var mı?
Hayır, boşanma kesinleştikten sonra her zaman açılabilir.
8. Velayet davasında nafaka talep edilebilir mi?
Evet, iştirak nafakası çocuğun giderlerini karşılamak için talep edilebilir.
9. Velayet davasında uzman görüşü alınır mı?
Gerekli hallerde pedagog, psikolog veya sosyal çalışmacı raporu alınır.
10. Velayet davası ne kadar sürer?
Dosyanın yoğunluğuna ve delillere göre değişmekle birlikte genellikle birkaç ay ile bir yıl arasında sonuçlanır.
