Ceza muhakemesi kapsamında yakalama nedir?
Hakim veya mahkeme kararı olmadan suç şüphesi altında bulunan kişilerin hürriyetlerinin geçici bir süre kısıtlanmasıdır.Yakalama daha çok fiili durumu tarif etmek üzere kullanılır.
Yakalama bir koruma tedbiri olması hasebiyle geçici nitelikte olmalıdır.Yakalama şüpheli kişinin gözaltına alınması veya tutuklanması için bir araç olarak kullanılır.
Yakalama işlemini yapmaya kim yetkilidir?
Ceza Muhakemesi Kanununa göre yasal görevi olsun veya olmasın şu şartlardan biri varsa herkes tarafından yakalama işlemi yapılabilir :
1-) Kişiye suçüstü halinde rastlanması
2-) Suçüstü bir fiilden dolayı izlenen kişinin kaçma ihtimali olması veya hemen kimliğini belirleme imkanı olmaması.
Bu şartların varlığı halinde yakalama işleminin yapılabilmesi için suçun teşebbüs aşamasında kalmış olmasının veya tamamlanmış olmasının önemi yoktur.
Takibi şikayete bağlı suçlarda hiç kimse yakalama işlemini gerçekleştiremez.Örneğin tehdit suçunda kolluk ta dahil kimse tehdit edeni yakalama hak ve yetkisine sahip değildir.
Kolluk görevlileri tutuklama kararı veya yakalama emri düzenlenmesini gerektiren ve gecikmesinde sakınca bulunan hallerde ,Cumhuriyet savcısına veya amirlerine hemen başvurma imkanına sahip değilse ,yakalama yetkisine sahiptirler.
Soruşturma ve kovuşturması şikayete bağlı olmakla birlikte çocuklara,beden ve akıl hastalığı,malüllük veya güçsüzlükleri sebebiyle kendilerini idare etmekten yoksun olan kişilere karşı işlenen suçüstü hallerinde kişinin yakalanması şikayete bağlı değildir.
Yakalama nedenleri nelerdir?
Soruşturma aşamasında çağrı üzerine gelmeyen veya çağrı yapılamayan şüpheli kişi hakkında ,Cumhuriyet savcısının istemi üzerine sulh ceza hakimi tarafından yakalama kararı düzenlenebilir..Tutuklama isteminin reddi kararına itiraz halinde ,itiraz mercii tarafından da yakalama kararı çıkarılabilir.
Yakalanmış iken kolluk görevlisinin elinden kaçan şüpheli veya sanık ya da tutukevi veya ceza infaz kurumlarından kaçan tutuklu veya hükümlü hakkında Cumhuriyet savcıları ve kolluk kuvvetleri de yakalama emri düzenleyebilirler.
Kovuşturma aşamasında kaçak sanık hakkında yakalama emri re’sen veya Cumhuriyet savcısının istemi üzerine hakim veya mahkeme tarafından düzenlenir.
Yakalamadan sonraki süreç nasıl işler?
Hakim veya mahkeme tarafından verilen yakalama kararı üzerine soruşturma veya kovuşturma aşamasında yakalanan kişi en çok 24 saat içinde yetkili hakim veya mahkeme önüne çıkarılır.Fiziki ve teknik olarak bu mümkün değilse yakalanan kişinin ifadesi ,sesli ve görüntülü iletişim sistemi marifetiyle yakalandığı yere en yakın adliyedeki hakim veya mahkeme tarafından alınır.
Yakalanan veya tutuklanan kişilere ,bir yerden başka bir yere nakledilirken kaçacaklarına ya da kendisi veya başkalarının hayat ve beden bütünlükleri bakımından tehlike oluşturduğu hususunda belirtiler varsa kelepçe takılabilir.
Yakalanan kişinin gözaltına alınması veya zor kullanılarak yakalanılması hallerinde hekim kontrolünden geçirilerek yakalama anındaki sağlık durumu tespit edilir.
Yakalamanın doğal bir sonucu olarak adli kolluğun sahip olduğu diğer yetkiler ise şunlardır:
1-) Şüphelinin kendine ve çevresine zarar vermesini engelleyecek derecede ve kaçmasını engelleyecek şekilde orantılı olarak cebir kullanabilir.
2-) Şüphelinin üzerindeki silahları amacıyla üst araması yapabilir.
3-) Şüpheli tehlike arz ediyorsa kelepçe takabilir.
