İmar barışı, 7143 Sayılı İmar Kanunu’nda yapılan geçici 16. maddede düzenlenmiştir. Ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı yapıların kayıt altına alınması amacıyla çıkarılan bu düzenlemeye “imar barışı” denilmektedir. Özellikle belirtmek gerekir ki, “af” terminolojisinin kullanılmaması tesadüfi değildir. İmar affında malik, taşınmazı imar affından yararlandırdıktan sonra istediği gibi yapıyı yıkar, değiştirir veya geliştirebilir. Ancak imar barışında yıkarakyeniden inşa etme veya kentsel dönüşüm durumlarında yürürlükte olan imar yasasına göre hareket edilir. İmar barışından önce kullanılan projeye uygun olarak yeniden inşa edilmelidir. Bu sebeple kullanılan kavramların yerinde olduğunu belirtmek gerekir.
Düzenlemenin kapsamına sadece 31.12.2017 tarihinden önce inşa edilen yapılar dahil edilmiştir. Bu tarihten sonra yapılan inşalar kapsam dışında bırakılmıştır. Kapsama dahil olan yapılar için E-Devlet sistemi üzerinden, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve yetkilendireceği kurumlara 15 Haziran 2019’a tarihine kadar başvurulması ve 30 Haziran 2019 tarihine kadar kayıt bedelinin ödenmesi gerekmektedir.
Yapı Kayıt Bedeli
İmar barışı kapsamında değerlendirilecek olan yapılar için ödenmesi gereken meblağdır. Yapı kayıt bedeli, emlak vergi değeri ile yapının Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca belirlenen yaklaşık maliyet bedelinin toplamı üzerinden konutlarda yüzde üç, ticari kullanımlarda yüzde beş oranında alınacaktır. Yaklaşık maliyet bedeli belirlenirken aşağıdaki hususlara dikkat edilir:
Yapı Kayıt Belgesi
Başvuru yapıldıktan sonra Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından belirlenen yapı kayıt bedeli başvuru sahibine hem mesaj yoluyla hem de E-Devlet sistemi üzerinden bildirilir. Yapı kayıt bedeli, Bakanlığın belirlemiş olduğu kurumlara ödenerek süreç tamamlanmış olmaktadır. Ödeme onayı geldikten sonra “yapı kayıt belgesi” düzenlenmektedir. Bu belge E-Devlet sistemi üzerinden başvuru sahipleriyle paylaşılır. Başvuru sahipleri yapı kayıt belgesine dayanarak geçici olarak su, elektrik ve doğalgaz bağlatabilmektedir. Yapı kayıt belgesi verilen yapılara kesilen idari para cezaları ve yıkım kararları da iptal edilir.
Yapı ruhsatı bulunmayan yapılar da kat maliklerinin tamamının onayıyla cins değişikliği ve kat mülkiyeti tesis edebilir. Bu durumda belirlenen yapı kayıt bedelinin iki katı ödeme yapılır.
İmar barışı talep edilen yapı hazineye ait bir taşınmaz veya hazineye ait bir taşınmazın üzerinde olması halinde, bu yapılar Bakanlığa devredilir. Bu durumda yapı kayıt belgesi sahipleri veya haleflerinin talebiyle taşınmaz rayiç bedeli üzerinden satışa çıkarılır. Taşınmazların belediye adına kayıtlı olması halinde de yapı kayıt belgesi sahipleri ve halefleri bedeli doğrudan belediyeye ödeyerek satışını talep edebilmektedirler.
Yapı Kayıt Belgesi, yapının yeniden yapılmasına veya kentsel dönüşüm uygulamasına kadar geçerlidir. Yapı yıkılıp yeniden yapılma yoluna girilirse o an yürürlükte olan imar yasalarına göre hareket edilmelidir. Bu sebeple yapı kayıt belgesinin kalıcı bir etkisi olmadığını belirtmekte fayda vardır.
İmar Barışı Kapsamı dışında Bırakılan Yapılar
Sonuç
Yasa koyucunun geçici 16. Madde ile getirmiş olduğu imar barışı değişikliği kayıt altına alınamayan yüzbinlerce yapının kayıt altına alınmasına olanak sağlamıştır. Vergi altına alınamayan bu kaçak yapılar bu şekilde resmi kayıt altına alınmış ve vergilendirilmelerinin yolu açılmıştır. Düzenlemenin 31.12.2017 tarihinden önce inşa edilmiş yapılarla sınırlandırılması da yerinde bir karardır. Zira bu şekilde düzenlenmemiş olsaydı, kaçak yapılanmayı teşvik edici bir hal alacaktı. Tüm bu olumlu kanaatlerimize ek olarak imar barışı veya imar affı yasasının-yasalarının- gelecekte çıkma ihtimali de bireyleri kaçak yapılaşmaya yönlendirici bir etken olarak karşımıza çıkabilecek olası olumsuz durumdur. Bu sebeple bu düzenlemenin son kez çıkartılmış olması imar ve şehirleşme açısından, süreci daha sağlıklı bir duruma getirecektir.
