İflasın Müflis Bakımından Sonuçları

İflasın Müflis Bakımından Sonuçları

İFLASIN MÜFLİS BAKIMINDAN SONUÇLARI

Asliye ticaret mahkemesinin iflas kararı vermesiyle birlikte iflas açılır ve aynı mahkemece iflasın kapanmasına karar verilmesiyle birlikte iflas kapanır. İflasın açılması ve kapanması arasında geçen bu sürede iflas masası teşkil edecektir. Bu iflas sürecinin müflis bakımından bazı hukuki sonuçları olacaktır. Bu yazımızda iflasın müflis bakımından sonuçları, iflas masasına hangi mal ve hakların gireceği, hangilerinin çıkarılabileceği ve iflasın müflisin tasarruf yetkisine etkisi konuları incelenecektir.

1-     MÜFLİSİN HACZEDİLEBİLİR TÜM MAL VE HAKLARININ İFLAS MASASINA GİRMESİ

İİK m. 184’e göre, iflas açıldığı zaman müflisin haczi kabil bütün malları hangi yerde bulunursa bulunsun bir masa teşkil eder ve alacakların ödenmesine tahsis olunur. Bu masaya “iflas masası” adı verilir. Borçlu, iflasın açılmasıyla birlikte “müflis” sıfatını alır ve haczi kabil tüm malları iflas masasını oluşturur. İİK m. 82’de sayılan haczi kabil olmayan mal ve haklar iflas masasına girmez. İİK m. 83’te sayılan haczi kısmen mümkün olan mal ve haklar ise, haczi kabil olduğu ölçüde iflas masasına girer.

İflas masasına, müflisin iflas açıldığı anda sahip olduğu mal ve haklar yanında, iflasın kapanmasına kadar edineceği mallar da girer. Ancak, iflasın açılmasından sonra edinilen bu mal ve haklar, müflisin şahsi emek ve çabası sonucu kazanılmışsa iflas masasına girmeyecektir. Örnek vermek gerekirse; müflis iflas açıldıktan sonra şans oyunları sonucu bir para kazanmışsa bu para iflas masasına girecektir. Eğer müflis, iflas açıldıktan sonra bir işe girip çalışmaya başlamış ve ücret elde etmişse, bu ücret iflas masasına girmeyecektir. Çünkü müflisin şahsi emeğinin sonucu kazanılan mallar iflas masasına girmeyecektir. Son olarak dikkat edilmesi gereken husus, iflas kapandıktan sonra müflisin edindiği hiçbir mal ve hakkın iflas masasına giremeyeceğidir. Zira iflasın kapanmasıyla birlikte ortada bir iflas masası kalmayacaktır.

A)     REHİNLİ MALLARIN İFLAS MASASINA GİRMESİ

İİK m. 185’e göre, iflasın açılmasından önce borçlunun üzerinde rehin tesis edilmiş malları, rehin sahibi alacaklının rüçhan hakkı saklı kalmak suretiyle iflas masasına girer. İflas açıldıktan sonra, müflisin tasarruf yetkisi sınırlanmış olacağı için müflis malları üzerinde rehin tesis edemeyecektir. İflas açıldıktan sonra müflisin malları üzerinde rehin tesis etmesi halinde İİK m. 191 gereği bu tasarrufları iflas alacaklılarına karşı hükümsüz olacaktır. Üzerinde rehin tesis edilmiş üçüncü kişiye ait mallar ise, iflas açıldıktan önce veya sonra tesis edilmiş olmalarına göre bir ayrım yapılmaksızın iflas masasına girmeyecektir.

İİK m. 195’e göre iflasın açılmasıyla, borçlunun taşınır malları ile teminat altına aldığı alacaklar muaccel hale gelirken, taşınmaz malları ile teminat altına aldığı alacaklar muaccel hale gelmez.

İflas masasına giren rehinli mal üzerinde rehin hakkı sahibi olan alacaklının rüçhan hakkı bulunmaktadır. Rehin hakkı sahibi alacaklının bu hakkını kullanabilmesi için, iflas dairesinin iflas masasının tasfiyesinin adi usulde yapılmasına karar verip keyfiyeti ilan ettiği tarihten itibaren bir ay içerisinde iflas dairesine tevdi etmesi gerekir. Aksi takdirde rehin hakkı sahibi alacaklı rüçhan hakkını kaybedecektir.

İİK m. 185’e göre, iflas masasına giren rehinli mallar iflas idaresi tarafından en yakın ve münasip zamanda paraya çevrilir. Muhafaza ve satış masrafları çıkarıldıktan sonra rehinli alacaklıya hakkı verilir. Artan bir miktar olursa iflas masasına girer.

B)     ÜRETİME YÖNELİK YERLERİN İFLAS MASASINA GİRMESİ

İİK m. 210’a göre, iflas dairesi; müflisin mağazalarını, eşya depolarını, fabrikalarını, imalathanelerini ve üretime yönelik sair yerlerini, perakende satış dükkanlarını ve buna mümasil yerlerini, iflas masası hakkında faydalı olacağı anlaşılırsa ilk alacaklılar toplanmasına kadar kontrolü altında idare eder, aksi takdirde bu yerleri kapatıp mühürler. Mühürlenen bu yerler üzerinde rehin bulunmasa dahi, ilk alacaklılar tarafından da uygun bulunması halinde iflas idaresince derhal satışı yapılır.

C)     HACİZLİ MALLARIN İFLAS MASASINA GİRMESİ

İİK m. 186’ya göre, ihtiyaten haczedilmiş mallarla iflas açıldığı zaman paraya çevrilmemiş hacizli mallar iflas masasına girer. İflasın açılmasından önce paraya çevrilmiş bulunan hacizli malların bedeli ise, haciz koyduran alacaklılara paylaştırılır. Artan bir kısım olursa iflas masasına girer.

İflas açılmadan önce, müflisin alacaklılarının haczettirdiği ancak paraya çevrilmeyen mallar iflas masasına girecektir. Bu durumda, masaya giren mallar paraya çevrilecek ve bedeli iflas masasına kayıtlı tüm alacaklılar arasında paylaştırılacaktır. İflastan önce haciz koyduran alacaklının herhangi bir rüçhan hakkı bulunmamaktadır.

İİK m. 193’e göre, iflasın açılması, borçlu aleyhinde haciz yoluyla yapılan takiplerle teminat gösterilmesine ilişkin takipleri durdurur. İflas kararının kesinleşmesiyle bu takipler düşer. İflasın tasfiyesi müddetince müflise karşı haciz yoluyla takip yapılamaz. Aksi halde bu takipler, şikâyet olmasa dahi geçersizdir. Bu hüküm kamu düzenine ilişkin olduğundan, bu hükme aykırı yapılan icra takibine süresiz şikâyet edilebilir.

2-     TASARRUFUN İPTALİ DAVASI AÇMA HAKKININ İFLAS İDARESİNE GEÇMESİ

İİK m. 187’ye göre, iptali davasına konu olabilecek bütün şeylerin iflas masasına intikali için iflas idaresi lazım gelen davaları açar. Bu hükme göre iflas idaresi, müflisin üçüncü kişilerle yaptığı tasarrufların iptali davasını açabilecektir. Dava kazanıldığı takdirde, tasarruf konusu mal iflas masasına girecektir.

İİK m. 245’e göre, alacaklıların masa tarafından neticelendirilmesine lüzum görmedikleri bir tasarrufun iptali davasının takibi hakkı, isteyen alacaklıya devrolunur. Bu davada tasarrufun iptali kararı verilirse alacaklı, masraflar çıkarıldıktan sonra tasarruf konusu malın bedelinden alacağını alır. Artan bir miktar olursa iflas masasına girer. Üstelik bu halde, tasarrufun iptali davası açacak alacaklının elinde aciz vesikası bulunması şartı da aranmaz.

3-     İFLAS MASASINDAN ÇIKARILABİLECEK MAL ve HAKLAR

Üçüncü kişilere ait mal ve haklar iflas masasına girmez. Müflise ait olduğu düşüncesiyle iflas masasına giren mallar hakkında üçüncü kişi istihkak iddiası ileri sürerek bu malların iflas masasından çıkarılmasını sağlayabilir. İİK m. 228’e göre, üçüncü kişiler tarafından istihkak iddiasında bulunulan eşyanın kendilerine verilip verilmeyeceğini iflas idaresi kararlaştırır. İflas idaresi; istihkak iddiasını reddederse, üçüncü şahsa icra mahkemesinde istihkak davası açması için yedi günlük bir süre verilir. Bu süreyi geçiren üçüncü kişi, iflas masasına karşı istihkak iddiasından vazgeçmiş sayılır.

İflas masasından çıkarılabilecek mallara ilişkin genel düzenleme bu olmakla beraber bazı mal ve haklar için özel düzenlemeler getirilmiştir.

A)     Bedelinin Tahsili İçin Verilmiş Emre veya Hamiline Yazılı Senetler

İİK m. 188’e göre, sırf bedelini tahsil etmek için müflise devredilmiş olan hamiline veya emre yazılı senetleri devredenler geri isteyebilir. Bu durumda senet ciro edilirken yapılan ciro sadece “tahsil cirosu” ise senedi devreden senedi geri isteyebilecektir.

Tarihi tayin edilmiş ileri tarihli bir ödemeye karşılık olarak müflise devredilmiş emre veya hamiline yazılı senetler de devreden tarafından geri istenebilir.

B)     Başkasına Ait Malın Satış Bedeli

İİK m. 189’a göre, müflis başkasına ait malı satıp da iflasın açılmasından evvel parasını almamış ise mal sahibi, bu mal için yapılan masrafların masaya intikali oranında alıcıda olan alacağın kendisine devredilmesini yahut satılan şeyin bedeli masaya ödenmiş ise bu bedelin kendisine verilmesini isteyebilir.

C)     Satıcının Geri Alma Hakkı

İİK m. 190’a göre, satıldığı ve gönderildiği halde iflasına karar verilmeden önce müflisin eline geçmeyen mallar için iflas masası tarafından bedeli verilmiş olmadıkça mal, satıcı tarafından geri istenebilir. Bu hüküm yalnız satışın gönderilerek yapılması halinde uygulanır. Satıcı ve alıcı müflisin aynı yerde bulunduğu satışlarda uygulanmaz.

4-     İFLASIN MÜFLİSİN TASARRUF YETKİSİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

İİK m. 191 ve 192’ye göre, borçlunun iflası açıldıktan sonra masaya ait mallar üzerinde her türlü tasarrufu alacaklılara karşı hükümsüzdür. İflasın açılmasından sonra müflis hiçbir ödeme kabul edemez. Müflise ödemede bulunan kimse müflisin alacaklılarına karşı ancak masaya giren para ve kıymet ölçüsünde borcundan kurtulur. Bununla beraber iflasın ilanından önce müflise ödemede bulunan borçlu iflastan haberi yoksa yani iyi niyetliyse borcundan kurtulur.

Borçlunun iflas açıldıktan sonra masaya ait mallar üzerinde her türlü tasarrufunun alacaklılara karşı hükümsüz olması, bu tasarrufların iflas masasının zararına olduğu takdirde söz konusu olur. Müflisin, malvarlığını azaltıcı tasarrufları iflas masasına zarar verirken malvarlığının aktifini çoğaltan bir tasarruf iflas masasının yararına olacaktır. Bu durumda iflas idaresi söz konusu tasarrufun geçersizliğini ileri sürmeyebilecektir.

Müflis, iflasın açılmasından sonra borçlarını ödeyemez. Bunların iflas masasına alacak olarak kaydedilmesi gerekir. Ancak, iflas açılmadan önce borçlu tarafından imza edilmiş emre yazılı bir senet veya üzerine keşide olunmuş bir poliçe, iflasın ilanından önce vadesinde müflis tarafından ödenmiş olursa, ödemede bulunulanın iyi niyetli olması ve ödemenin reddi halinde üçüncü bir şahsa rücu hakkını kullanabilecek durumda olması haline ödenen meblağ hamilden geri alınamaz.

İİK m. 194’e göre müflisin taraf olduğu, iflasın açılmasından önce açılmış iflas masasına giren mal ve haklara ilişkin hukuk davaları durur. Duran davalara iflas idaresi tarafından devam edilebilir. İflas idaresince duran davaya devam edilmezse, dava durduğu müddetçe zamanaşımı ve hak düşürücü süreler işlemez.

SONUÇ

Asliye ticaret mahkemesinin iflas kararı vermesiyle birlikte iflas açılmış olur. İflasın açılmasıyla birlikte müflis bakımından bazı sonuçlar ortaya çıkar. İflasın açılmasıyla birlikte iflas masası teşkil eder. Müflisin haczedilebilir tüm mal ve hakları bu iflas masasına girer. Ayrıca rehinli ve hacizli mal ve haklar da iflas masasına girer. Müflisin iflas masası malları üzerindeki tasarrufları alacaklılara karşı hükümsüz olur. İflasın açılmasından önce müflis hakkında başlatılmış takipler durur ve iflas kararının kesinleşmesiyle düşer. Müflisin taraf olduğu iflastan önce açılmış iflas masasına giren mal ve haklara ilişkin davalar durur. Bu sonuçlar iflasın kapanmasına kadar sürer.


Bu Makaleyi Paylaş